Nêu vai trò của hormon insulin, cơ quan tiết ra hormon này và phân tích hậu quả khi cơ thể thiếu hoặc không sử dụng được insulin.

1. Vai trò của hormon insulin - Hạ đường huyết: insulin làm tăng sự vận chuyển glucose từ máu vào các tế bào chủ yếu ở gan, cơ vân và mô mỡ. - Tổng hợp và tích trữ năng lượng: • Ở gan và cơ vân, insulin kích thích tổng hợp glycogen (glycogenesis). • Ở mô mỡ, insulin thúc đẩy tổng hợp axít béo và triglyceride, giảm quá trình phân giải mỡ (lipolysis). • Ở mô cơ, insulin kích thích tổng hợp protein và ức chế phân giải protein. - Ức chế đường mới tạo (gluconeogenesis) và phân giải glycogen (glycogenolysis) tại gan. - Tham gia điều hoà chuyển hoá các chất điện giải như kali (K+): insulin làm tăng đưa K+ vào tế bào. 2. Cơ quan tiết insulin - Insulin được tiết ra từ các tế bào β (beta) của tiểu đảo Langerhans trong tuyến tụy ngoại tiết. - Khi nồng độ glucose máu tăng (ví dụ sau ăn), tế bào β được kích thích giải phóng insulin vào máu. 3. Hậu quả khi cơ thể thiếu hoặc không sử dụng được insulin A. Thiếu hụt insulin tuyệt đối (đái tháo đường type 1) - Giảm vận chuyển glucose vào tế bào → tăng đường huyết (hyperglycemia). - Do không có insulin, cơ thể chuyển sang đốt mỡ và protein để lấy năng lượng: • Tăng phân giải triglyceride → nhiều axít béo tự do → gan chuyển hóa thành xeton → nhiễm toan ceton (diabetic ketoacidosis). • Phân giải protein cơ → sút cân nhanh, mệt mỏi, yếu cơ. - Biểu hiện lâm sàng: đa niệu (polyuria), đa khát (polydipsia), đa ăn (polyphagia), sụt cân, đôi khi có hôn mê do toan máu và mất nước nặng. B. Giảm nhạy cảm với insulin (đái tháo đường type 2) - Mô đích giảm đáp ứng với insulin (insulin resistance), tế bào β phải tăng tiết bù → cuối cùng suy kiệt, giảm bài tiết insulin. - Tăng đường huyết mạn tính → tổn thương vi mạch và đại mạch: • Biến chứng vi mạch: ‑ Bệnh võng mạc (retinopathy) → mù lòa. ‑ Bệnh thận (nephropathy) → suy thận mạn. ‑ Tổn thương thần kinh (neuropathy) → tê bì, bỏng rát, loét chân, nguy cơ cắt cụt chi. • Biến chứng đại mạch: xơ vữa động mạch chủ, tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, đoạn chi do thiếu máu mạn. - Rối loạn chuyển hóa lipid: tăng triglyceride, LDL-cholesterol, giảm HDL-cholesterol → thúc đẩy xơ vữa. Tóm lại, insulin giữ vai trò trung tâm trong điều hoà đường huyết và chuyển hóa năng lượng. Thiếu hoặc kháng insulin dẫn đến rối loạn chuyển hoá đường, lipid và protein, gây hàng loạt biến chứng cấp tính (nhiễm toan ceton) và mạn tính (tổn thương mạch máu, thần kinh, thận, mắt…).