Kim Lân là nhà văn có sở trường viết về đề tài người nông dân và nông thôn Việt Nam. Văn bản "Vợ Nhặt" là một trong những sáng tác tiêu biểu của ông. Truyện được in trong tập "Con chó xấu xí" (1962). Tác phẩm kể về cuộc sống của người nông dân trong nạn đói khủng khiếp năm 1945. Tuy nhiên, họ vẫn luôn khao khát cuộc sống tốt đẹp hơn và hướng tới tương lai tươi sáng. Điều đó được thể hiện rõ qua nhân vật Tràng.
Trước hết, ta thấy được xuất thân và hoàn cảnh sống của anh. Tràng vốn là dân ngụ cư, sống tha phương cầu thực. Vì nghèo khổ nên anh không lấy được vợ. Anh sống cùng với mẹ già trong căn nhà lụp xụp. Cuộc sống cơ cực, nghèo khổ ngày qua ngày. Không chỉ vậy, Tràng còn mang vẻ ngoài xấu xí, thô kệch. Những yếu tố trên khiến cho hành trình đi tìm hạnh phúc của anh càng thêm gian nan, trắc trở.
Trong hoàn cảnh đói kém, người chết như ngả rạ, đoàn người lũ lượt dắt díu nhau đi tìm nơi sinh sống. Nhưng Tràng vẫn lấy được vợ. Đó là một người phụ nữ lạ mặt, không tên tuổi, không quê quán, đang trong cảnh ngộ đói rách giống Tràng. Chỉ bằng vài câu trêu đùa, bốn bát bánh đúc mà Thị đã theo không Tràng. Đây quả là một tình huống vô cùng bất ngờ, khôi hài, đẩy Tràng vào sự băn khoăn, khó hiểu. Mọi thứ diễn ra quá đột ngột khiến Tràng dường như quên hết những gánh nặng thường ngày. Giờ đây, anh đang tận hưởng niềm hạnh phúc ngọt ngào của một cặp vợ chồng mới cưới.
Sau đêm tân hôn, Tràng nằm ngủ bên cạnh vợ mới cưới. Tiếng thổi bếp, tiếng chổi quét dọn, tiếng lũ trẻ gọi buổi sáng đã đưa Tràng trở về thực tại. Anh cảm thấy yêu ngôi nhà của mình hơn, thấy có bổn phận phải lo lắng cho vợ con sau này. Hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng tung bay phấp phới hiện lên trong trí óc Tràng tượng trưng cho một cuộc sống ấm no, hạnh phúc đang chờ đón họ.
Như vậy, nhân vật Tràng đã đem đến một hơi thở mới cho bức tranh u ám của làng quê Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Nhà văn Kim Lân đã xây dựng thành công nhân vật Tràng bằng bút pháp miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, sâu sắc. Ngôn ngữ đối thoại đậm chất khẩu ngữ, gần gũi với đời sống hàng ngày. Từ đó, tác giả đã thể hiện được sự đồng cảm, xót thương đối với số phận của người nông dân nghèo khổ. Đồng thời, ông cũng trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp tinh thần tiềm ẩn trong mỗi con người.
Qua nhân vật Tràng, nhà văn Kim Lân đã gửi gắm giá trị nhân đạo sâu sắc. Ông thể hiện sự đồng cảm, xót thương đối với số phận của người nông dân nghèo khổ. Đồng thời, ông cũng trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp tinh thần tiềm ẩn trong mỗi con người. Họ luôn khao khát hạnh phúc và hướng tới tương lai tươi sáng.