Viết bài văn Phân tích 6 câu thơ đầu trong bài ''Thu vịnh'' của Nguyễn Khuyến

huyenngoc

Nguyễn Khuyến là một nhà thơ lớn của văn học Việt Nam thời kỳ cuối thế kỷ XIX. Ông nổi tiếng với chùm thơ thu gồm ba bài: Thu điếu, Thu ẩm, và Thu vịnh. Trong đó, bài “Thu vịnh” không chỉ miêu tả cảnh sắc mùa thu mà còn thể hiện sâu sắc tâm trạng và nhân cách của nhà thơ. Sáu câu thơ đầu của bài thơ là một bức tranh mùa thu đậm chất dân tộc, đồng thời phản ánh tâm hồn thanh cao, ẩn dật của tác giả.

Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao Lá thu rơi rụng giữa dòng thao

Sóng biếc theo làn hơi gợn tí Gió vàng hiu hắt thổi đưa vào

Tựa gối buông cần lâu chẳng được Cá đâu đớp động dưới chân ao

Ngay từ câu đầu tiên, Nguyễn Khuyến đã mở ra một không gian mùa thu với sắc trời xanh ngắt, cao vút, gợi cảm giác bao la, tĩnh lặng. Từ “mấy tầng cao” không chỉ miêu tả độ cao của bầu trời mà còn gợi chiều sâu tâm tưởng, như một sự ngước nhìn đầy suy tư.

Tiếp theo là hình ảnh lá thu rơi rụng giữa dòng thao – một dòng nước nhẹ trôi, mang theo chiếc lá rơi, tạo nên chuyển động nhẹ nhàng trong không gian tĩnh. Cảnh vật không ồn ào, không dữ dội, mà mang vẻ êm đềm, nhẹ nhàng, rất đặc trưng của mùa thu miền Bắc.

Hai câu thơ tiếp theo thể hiện sự quan sát tinh tế của nhà thơ:

Sóng biếc theo làn hơi gợn tí Gió vàng hiu hắt thổi đưa vào

“Sóng biếc” và “gió vàng” là những hình ảnh giàu chất thơ, vừa có màu sắc, vừa có chuyển động. Từ “gợn tí” và “hiu hắt” cho thấy sự nhẹ nhàng, mong manh của cảnh vật, đồng thời phản ánh tâm trạng trầm lắng, cô đơn của nhà thơ. Không gian thu hiện lên không chỉ đẹp mà còn mang chiều sâu cảm xúc.

Tựa gối buông cần lâu chẳng được

Cá đâu đớp động dưới chân ao

Hai câu thơ cuối trong đoạn thể hiện hình ảnh quen thuộc của Nguyễn Khuyến: người câu cá. Nhưng ở đây, ông không thực sự câu cá mà chỉ tựa gối buông cần, như một cách để hòa mình vào thiên nhiên, để suy ngẫm. Hành động “lâu chẳng được” cho thấy ông không mưu cầu kết quả, mà chỉ tìm sự thanh thản, tĩnh tại.

Tiếng cá đớp động dưới chân ao là chi tiết nhỏ nhưng rất đắt. Nó phá vỡ sự tĩnh lặng, tạo điểm nhấn cho bức tranh thu, đồng thời như một ẩn dụ cho sự xao động trong lòng người – dù sống ẩn dật, tâm hồn vẫn không hoàn toàn yên bình.

Sáu câu thơ đầu bài “Thu vịnh” không chỉ là bức tranh thiên nhiên mà còn là bức chân dung tâm hồn của Nguyễn Khuyến. Ông dùng ngôn ngữ giản dị, hình ảnh quen thuộc, nhưng đầy chất thơ và chiều sâu. Nghệ thuật sử dụng từ láy, màu sắc, và nhịp điệu thơ đều góp phần tạo nên một không gian thu vừa thanh tao, vừa trầm mặc.

Qua sáu câu thơ đầu bài “Thu vịnh”, Nguyễn Khuyến đã thể hiện tài năng miêu tả thiên nhiên và khả năng lồng ghép tâm trạng vào cảnh vật. Mùa thu trong thơ ông không chỉ là mùa của đất trời, mà còn là mùa của tâm hồn – một tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu sự thanh tịnh, và mang nỗi niềm sâu kín trước thời cuộc.