Nguyễn Khải là nhà văn trưởng thành trong kháng chiến chống Pháp. Sau này ông tiếp tục đặt ngòi bút của mình vào cuộc sống hòa bình hàng ngày của nhân dân. Truyện ngắn Một người Hà Nội là một trong những sáng tác tiêu biểu của ông, in trong tập truyện cùng tên, xuất bản năm 1990. Nhan đề Một người Hà Nội ngay từ đầu đã gây ấn tượng, gợi lên nhiều dự đoán về nhân vật chính của truyện. Trong đó có thể hiện vẻ đẹp cốt cách của nhân vật chính - cô Hiền.
Cô Hiền xuất hiện qua lời kể của người chiến sĩ tên Dũng, vốn là đứa cháu gọi cô bằng dì ruột. Trước Cách mạng tháng Tám 1945, cô Hiền xuất hiện với vẻ đẹp trang nhã, phong lưu. Gia đình cô rất giàu có, sang trọng. Cô được mẹ chồng cưng chiều, nhưng cô không sống buông thả. Cô có học, biết lo xa nên đã cùng mẹ chồng tạo dựng cơ ngơi nhờ buôn bán, chứ không dựa dẫm vào chồng. Cô Hiền còn là người phụ nữ biết lo xa, có tầm nhìn sâu rộng. Cô sinh hạ được 5 người con, đủ cả trai gái rồi mới tính đến chuyện vui vầy bên chồng. Cô còn ngầm nói với chị dâu rằng: "Biết chừng nào chúng mới hết bỏng bảy, tám đứa để tôi đỡ khổ...". Qua đó ta thấy được cô Hiền là một người phụ nữ biết lo xa, có tầm nhìn sâu rộng.
Sau cách mạng tháng Tám, cô Hiền vẫn giữ được vẻ đẹp thanh lịch, tao nhã của người Hà Nội. Dù trải qua bao thăng trầm lịch sử, cô vẫn giữ nguyên vẹn những nét đẹp trong tâm hồn và tính cách. Cô Hiền là một người phụ nữ thông minh, sắc sảo, có quan điểm sống rõ ràng. Cô không bị lung lạc bởi những dư luận xung quanh, luôn giữ vững lập trường của mình. Khi đất nước rơi vào vòng vây của giặc giã, cô Hiền vẫn kiên cường bám trụ lại Hà Nội, quyết tâm không rời bỏ mảnh đất quê hương. Điều này thể hiện lòng yêu nước nồng nàn, tha thiết của cô.
Trong thời kỳ đổi mới, cô Hiền vẫn giữ được vẻ đẹp thanh lịch, tao nhã của người Hà Nội. Cô là một người phụ nữ có ý thức trách nhiệm với cộng đồng, luôn sẵn sàng đóng góp sức lực, trí tuệ cho sự phát triển của đất nước. Cô Hiền là một tấm gương sáng về lối sống đẹp của người Hà Nội.
Qua nhân vật cô Hiền, nhà văn Nguyễn Khải đã thể hiện niềm trân trọng đối với những vẻ đẹp trong tâm hồn, tính cách của người Hà Nội. Đồng thời, tác giả cũng gửi gắm thông điệp về lối sống đẹp của người Việt Nam trong thời đại mới. Đó là lối sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội; biết kế thừa truyền thống tốt đẹp của cha ông; đồng thời tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa văn hóa của nhân loại.
Để làm nổi bật vẻ đẹp của nhân vật cô Hiền, Nguyễn Khải đã sử dụng ngôi kể thứ nhất xưng "tôi". Ngôi kể này giúp cho câu chuyện trở nên chân thực, gần gũi hơn. Người kể chuyện cũng là người chứng kiến mọi sự kiện xảy ra trong cuộc đời cô Hiền, từ đó đưa ra những nhận xét, đánh giá khách quan về nhân vật. Bên cạnh đó, tác giả còn kết hợp nhuần nhuyễn giữa phương pháp tự sự, trữ tình và triết lí. Điều này giúp cho tác phẩm thêm phần hấp dẫn, lôi cuốn người đọc.
Như vậy, qua nhân vật cô Hiền, nhà văn Nguyễn Khải đã khắc họa thành công vẻ đẹp cốt cách và tinh thần trách nhiệm của người Hà Nội. Cô Hiền là một tấm gương sáng về lối sống đẹp của người Việt Nam trong thời đại mới.