nấm mốc thường có tác dụng j đối với con người và thiên nhiên

Nấm mốc (thuộc lớp nấm mốc, chủ yếu là các loài thuộc chi Penicillium, Aspergillus, Rhizopus…) đóng vai trò quan trọng cả trong tự nhiên lẫn đời sống con người, có cả mặt lợi và hại. 1. Tác dụng đối với thiên nhiên a. Phân hủy – Tái chế chất hữu cơ - Nấm mốc tham gia vào quá trình phân hủy xác sinh vật (lá cây, gỗ mục, xác động vật), giúp chuyển các chất hữu cơ phức tạp thành các chất vô cơ (C, N, P…), trả lại cho đất và nước, duy trì vòng tuần hoàn sinh học. b. Cân bằng sinh thái - Khi phân hủy chất hữu cơ, nấm mốc giúp ngăn chặn tích tụ xác sinh vật quá mức, giữ cho hệ sinh thái không bị mất cân bằng. c. Mycoremediation (sinh học hấp thụ và phân hủy chất độc) - Một số chủng nấm mốc có khả năng phân hủy hoặc hấp thụ kim loại nặng, hóa chất độc hại (dầu mỏ, phân bón dư thừa…), hỗ trợ làm sạch môi trường. 2. Tác dụng đối với con người 2.1. Lợi ích a. Sản xuất kháng sinh - Penicillium chrysogenum cho ra penicillin – chất kháng sinh đầu tiên và vẫn rất quan trọng trong y học. b. Lên men thực phẩm - Trong sản xuất phô mai (Roquefort, Camembert…), tương tương (tempeh), nước tương, miso… - Sản xuất rượu vang, rượu sake (một số nấm mốc tham gia khởi động quá trình lên men). c. Sản xuất enzyme và hợp chất sinh học - Nấm mốc được dùng để chiết xuất protease, amylase, lipase… ứng dụng trong giặt tẩy, chế biến đồ ăn, dược phẩm. d. Công nghệ sinh học và thực phẩm chức năng - Tổng hợp vitamin (B2, B12), axit hữu cơ (citric acid), các hợp chất chống oxy hóa, chất điều vị… e. Ứng dụng nông nghiệp - Một số chủng nấm mốc có thể dùng làm phân bón sinh học, thuốc trừ sâu sinh học (ví dụ Beauveria bassiana diệt côn trùng hại hại cây trồng). 2.2. Tác hại a. Hư hỏng và ô nhiễm thực phẩm - Làm mốc, hỏng bánh mì, trái cây, thực phẩm chế biến gây lãng phí. b. Sản sinh độc tố (mycotoxin) - Aspergillus flavus tiết aflatoxin có thể gây tổn thương gan, ung thư gan; Fusarium sản sinh fumonisin gây ngộ độc, rối loạn thần kinh. c. Ảnh hưởng sức khỏe hô hấp - Phấn hoa và bào tử nấm mốc khi hít vào có thể gây dị ứng, hen suyễn, viêm mũi dị ứng. d. Bệnh trên cây trồng và vật nuôi - Nhiều loài nấm mốc là tác nhân bệnh hại thực vật (mọt, thán thư), làm giảm năng suất; một số gây bệnh cho động vật. Tóm lại, nấm mốc là mắt xích hết sức quan trọng trong tự nhiên và có vai trò to lớn trong sản xuất, y học, công nghiệp sinh học… Song bên cạnh lợi ích phải luôn kiểm soát để tránh hư hỏng thực phẩm và nguy cơ sinh độc cho con người, cây trồng.