Trong kho tàng văn học Việt Nam, “Truyện Kiều” của đại thi hào Nguyễn Du được xem là một kiệt tác bất hủ, là niềm tự hào của dân tộc. Tác phẩm đã tái hiện sinh động số phận đoạn trường đầy bi ai của người con gái tài sắc nhưng bạc mệnh Thúy Kiều cùng với đó là những bài học giá trị về tình yêu, gia đình và xã hội. Đoạn trích “Kiều gặp Kim Trọng” nằm ở phần đầu của truyện, kể về mối quan hệ tình cảm trong sáng giữa Thúy Kiều và Kim Trọng. Đây là một trong những đoạn thơ hay nhất, nổi bật nhất của “Truyện Kiều”, miêu tả một cuộc gặp gỡ đầy thi vị:
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bình xuân dậy.
Thúy Kiều là một cô gái xinh đẹp, yêu kiều, đằm thắm, lại rất mực tài hoa nhưng trớ trêu thay, nàng lại có một trái tim đa sầu đa cảm. Trong lúc gia đình đi vắng, nàng đã gặp Kim Trọng – một chàng trai có xuất thân quý tộc, tài hoa hơn người và mang trong mình một trái tim son trẻ. Hai tâm hồn đồng điệu đã nhanh chóng bị đối phương hút hồn. Họ bén duyên nhau và trở thành một đôi trai tài gái sắc.
Đoạn trích “Kiều gặp Kim Trọng” mở đầu bằng khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp, lãng mạn – đây chính là bối cảnh tô đậm thêm vẻ đẹp trong trẻo, tràn đầy sức sống của chị em Thúy Kiều:
Lòng thầm nảy ý chung tình
Vội vàng thủ thỉ cùng ta mấy lời:
“Khoảng vắng đêm trường vì hoa gây cảnh,
Rủi sao phong nhã đến đây?
Chập chờn cơn tỉnh cơn mê.
Rốn ngồi chẳng tiện, dứt về chỉn khôn.
Bóng nga phơn phớt nét hồng
Da đào mọc dù thịt tuyết
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.”
Một buổi chiều thanh tịnh, Thúy Kiều đang ngồi thưởng ngoạn cảnh sắc trước lầu Ngưng Bích thì chợt thấy một bóng người xuất hiện. Đó là Kim Trọng. Chàng tìm đến gặp Thúy Kiều, bày tỏ tình cảm của mình. Nghe những lời chân thành ấy, Kiều cảm thấy vô cùng vui sướng. Nàng “bâng khuâng” bởi tình cảm xốn xang khó tả, còn lòng thì “như mưa nguồn gió biển” – một trạng thái cảm xúc mãnh liệt, dồn dập.
Sau đó, Thúy Kiều mời Kim Trọng vào nhà nghỉ ngơi rồi mới “rối rim” tâm sự về cuộc đời của mình. Qua những lời chia sẻ ấy, Kim Trọng càng thêm thương mến Thúy Kiều. Cuối cùng, họ thề nguyền, đính ước dưới ánh trăng sáng với tấm lòng son sắt, thủy chung.
Có thể nói, đoạn trích này đã khắc họa thành công tâm trạng bâng khuâng, xao xuyến của Thúy Kiều khi gặp Kim Trọng. Đồng thời, qua ngòi bút tài hoa của Nguyễn Du, chúng ta còn cảm nhận được vẻ đẹp tinh khôi, rạng ngời của thiên nhiên đất trời.
Nguyễn Du đã sử dụng những hình ảnh thiên nhiên để làm nền cho cuộc gặp gỡ đầy thi vị giữa Thúy Kiều và Kim Trọng. Hình ảnh “cỏ non xanh tận chân trời”, “cành lê trắng điểm một vài bông hoa” gợi lên một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống. Bên cạnh đó, hình ảnh “hoa lê”, “nguyệt”, “trăng”… cũng góp phần tô đậm thêm vẻ đẹp thuần khiết, trong sáng của tình yêu đôi lứa.
Ngoài ra, đoạn trích còn thể hiện tài năng nghệ thuật bậc thầy của Nguyễn Du. Ông đã sử dụng ngôn ngữ một cách tinh tế, khéo léo để miêu tả tâm trạng, cảm xúc của nhân vật. Những câu thơ như “bâng khuâng”, “xao xuyến”, “lòng như mưa nguồn gió biển”… đã diễn tả một cách chân thực, sâu sắc nỗi lòng của Thúy Kiều khi gặp Kim Trọng.
Như vậy, đoạn trích “Kiều gặp Kim Trọng” là một trong những đoạn thơ hay nhất, nổi bật nhất của “Truyện Kiều”. Nó đã thể hiện tài năng nghệ thuật bậc thầy của Nguyễn Du, đồng thời khắc họa thành công tâm trạng bâng khuâng, xao xuyến của Thúy Kiều khi gặp Kim Trọng.