Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam của Việt Nam được hình thành và phát triển qua nhiều giai đoạn lịch sử, đặc biệt từ thời kỳ đổi mới (cuối thập niên 1980) đến nay. Dưới đây là các bước chính trong quá trình hình thành và phát triển vùng này:
1. **Thời kỳ trước đổi mới (trước 1986)**:
- Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam bao gồm TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận như Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, Tây Ninh và Bình Phước.
- Trong thời kỳ này, vùng chủ yếu tập trung vào sản xuất nông nghiệp, với sự phát triển của cây cao su, cây cà phê và các loại cây công nghiệp khác.
2. **Thời kỳ đổi mới (1986)**:
- Đường lối đổi mới kinh tế của Đảng Cộng sản Việt Nam được áp dụng, tạo điều kiện cho sự phát triển kinh tế thị trường, thu hút đầu tư nước ngoài và chuyển đổi cơ cấu kinh tế.
- TP. Hồ Chí Minh trở thành trung tâm kinh tế, thương mại và dịch vụ, thu hút nguồn lao động lớn từ các vùng miền khác.
3. **Phát triển hạ tầng và thu hút đầu tư (1990 - 2000)**:
- Hệ thống hạ tầng giao thông, cảng biển, sân bay, điện, nước được đầu tư nâng cấp và mở rộng, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.
- Các khu công nghiệp, khu chế xuất được thành lập, thu hút nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước, gia tăng sản xuất công nghiệp và xuất khẩu.
4. **Định hướng phát triển vùng (2000 - nay)**:
- Chính phủ ban hành nhiều chính sách, chương trình phát triển vùng kinh tế trọng điểm phía Nam nhằm nâng cao vai trò, vị thế của vùng trong nền kinh tế quốc gia.
- Các tỉnh trong vùng đã hợp tác, liên kết để phát triển kinh tế đồng bộ, chú trọng đến phát triển bền vững, bảo vệ môi trường và cải thiện đời sống nhân dân.
5. **Thách thức và triển vọng**:
- Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam hiện đang đối mặt với nhiều thách thức như ô nhiễm môi trường, áp lực đô thị hóa, cũng như cạnh tranh từ các vùng khác và quốc tế.
- Tuy nhiên, với tiềm năng lớn về nhân lực, tài nguyên và vị trí địa lý thuận lợi, vùng này vẫn có triển vọng phát triển mạnh mẽ trong tương lai.
Quá trình hình thành Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam đã góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế của Việt Nam, đóng góp lớn vào GDP quốc gia và tạo ra nhiều việc làm cho người lao động.