Xuân Diệu và Hàn Mặc Tử là hai nhà thơ tiêu biểu trong phong trào Thơ mới Việt Nam, mỗi người đều có những đóng góp đáng kể cho nền thơ ca nước nhà. Tuy cùng chung dòng chảy Thơ mới, song hai thi sĩ lại có những nét riêng biệt trong cách thể hiện cái tôi trữ tình của mình. Qua hai bài thơ "Nụ cười xuân" và "Sầu muộn", chúng ta có thể thấy được sự khác biệt ấy.
Trước hết, cái tôi trữ tình của Xuân Diệu trong "Nụ cười xuân" là một tâm hồn trẻ trung, sôi nổi, luôn hướng về cuộc sống. Ông đã vẽ nên một bức tranh mùa xuân tươi đẹp, tràn đầy sức sống với những hình ảnh quen thuộc như nắng xuân, gió xuân, hoa lá, chim chóc… Tất cả đều được ông miêu tả bằng những ngôn từ giàu hình ảnh, âm thanh, màu sắc, tạo nên một khung cảnh rộn ràng, náo nhiệt. Đặc biệt, nụ cười của thiếu nữ là hình ảnh trung tâm của bài thơ, thể hiện sự say đắm, ngây ngất trước vẻ đẹp của thiên nhiên và con người.
Trong khi đó, cái tôi trữ tình của Hàn Mặc Tử trong "Sầu muộn" lại là một tâm trạng buồn bã, cô đơn, mang nặng nỗi niềm sầu muộn. Ông đã khắc họa một bức tranh mùa xuân u ám, ảm đạm với những hình ảnh như mưa bụi, sương khói, trăng mờ, tiếng gà gáy… Những hình ảnh ấy gợi lên một không gian tĩnh lặng, vắng vẻ, khiến lòng người thêm phần cô đơn, trống trải. Nỗi sầu muộn của Hàn Mặc Tử không chỉ là nỗi buồn của cá nhân mà còn là nỗi buồn của cả một thế hệ, một thời đại.
Tuy nhiên, dù khác nhau về tâm trạng, nhưng cả Xuân Diệu và Hàn Mặc Tử đều có chung một tình yêu đời tha thiết. Với Xuân Diệu, tình yêu ấy được thể hiện qua nụ cười rạng rỡ của thiếu nữ, qua những hình ảnh tươi vui, tràn đầy sức sống. Còn với Hàn Mặc Tử, tình yêu ấy được thể hiện qua khát vọng tìm kiếm ánh sáng, hơi ấm từ thiên nhiên, nhưng cuối cùng vẫn rơi vào tuyệt vọng, bế tắc.
Có thể nói, cái tôi trữ tình của Xuân Diệu và Hàn Mặc Tử là hai mặt đối lập của một tâm hồn thơ. Một bên là sự trẻ trung, sôi nổi, lạc quan; một bên là sự buồn bã, cô đơn, mang nặng nỗi niềm sầu muộn. Sự khác biệt ấy phản ánh hoàn cảnh sống, tư tưởng và cá tính sáng tạo riêng biệt của mỗi nhà thơ.