Nguyễn Đình Chiểu là một ngôi sao sáng trên bầu trời văn học Việt Nam giai đoạn nửa cuối thế kỉ XIX. Ông không chỉ là một thầy thuốc mà còn là một thầy giáo, một nhà thơ tiêu biểu cho nền văn học dân tộc cuối thế kỉ XIX. Thơ văn của ông thấm nhuần tư tưởng yêu nước thương dân. Trong đó, "Truyện Lục Vân Tiên" là tác phẩm xuất sắc nhất của ông được sáng tác vào khoảng đầu những năm 50 của thế kỉ XIX, khi ông bị mù trở về sống ở quê nhà Gia Định. Bằng giọng thơ giản dị, mộc mạc, truyện đã thể hiện thành công những phẩm chất tốt đẹp của nhân vật Lục Vân Tiên, tiêu biểu là đoạn trích "Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga":
"Vân Tiên ghé lại bên đàng,Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô.Kêu rằng: "Bớ đảng hung đồ,Chớ quen cái thói hồ đồ hại dân."Phong Lai mặt đỏ phừng phừng:"Ta đây chính lộ không ưng giấu quân.Mới nghe thấy tiếng bà già thốt ra,Sợ quen tâm nữ ắt là căm gan.Dầu cho thịt nát xương tan,Không nai cái thói hồ đồ hại dân!"Vân Tiên tả đột hữu xông,Khác nào Triệu Tử phá vòng Đương Dang.Lâu la bốn phía vỡ tanĐều quăng gươm giáo tìm đàng chạy ngayPhong Lai trở chẳng kịp tay,Bị Tiên một gậy thác rày thân vong."
Trước hết, đoạn trích đã khắc họa thành công vẻ đẹp anh hùng, dũng cảm của nhân vật Lục Vân Tiên. Trên đường đi thi, gặp bọn cướp Phong Lai hoành hành, Lục Vân Tiên đã một mình tả đột hữu xông đánh tan bọn cướp cứu người gặp nạn. Hành động ấy đã thể hiện tinh thần xả thân vì nghĩa của chàng.
Thứ hai, đoạn trích đã khắc họa số phận bi đát của Kiều Nguyệt Nga. Vì tránh bọn cướp mà nàng suýt gặp nạn. Qua đó, ta thấy được tấm lòng nhân hậu, vị tha của nàng.
Về nghệ thuật, đoạn trích đã sử dụng thành công ngôn ngữ bình dị, mộc mạc, gần gũi với cuộc sống hằng ngày. Bên cạnh đó, tác giả còn sử dụng thể thơ lục bát quen thuộc, tạo nên nhịp điệu nhẹ nhàng, uyển chuyển cho đoạn trích.
Như vậy, đoạn trích "Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga" đã góp phần thể hiện thành công chủ đề của tác phẩm "Truyện Lục Vân Tiên", đó là ca ngợi những phẩm chất đáng quý của người nông dân Nam Bộ. Đồng thời, đoạn trích cũng thể hiện niềm mơ ước của tác giả về một xã hội công bằng, công lí được thực hiện.