Nguyễn Thành Long là cây bút chuyên viết truyện ngắn và kí. Truyện của ông nhẹ nhàng, tình cảm, giàu chất thơ. "Lặng lẽ Sa Pa" là kết quả của chuyến đi Lào Cai vào mùa hè 1970 của tác giả, trích từ tuyển tập "Giữa trong xanh" (1972). Truyện ca ngợi những con người sống giữa non xanh lặng lẽ nhưng vô cùng sôi nổi, hết lòng vì Tổ quốc và có trái tim nhân hậu.
Đoạn trích đưa ta đến với mảnh đất Sa Pa - nơi có những đám mây cuộn tròn trong thung lũng, rơi xuống như chùm đỗ quyên đang nở hoa. Khung cảnh trữ tình này đã khiến bác lái xe dừng lại và thăm thú các nhân vật "đáng chú ý" tại đây. Trước tiên là anh thanh niên 27 tuổi, sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn với độ cao hơn 2600 mét. Công việc của anh là "đo gió, đo mưa, đo nắng,tính mây, đo chấn động mặt đất" nhằm dự báo thời tiết, phục vụ sản xuất và chiến đấu. Tuy công việc vất vả, đơn điệu, lại cô đơn nhưng anh vẫn luôn lạc quan, yêu đời. Anh coi công việc là người bạn đồng hành suốt đời của mình. Anh coi công việc ấy là nguồn hạnh phúc bởi giúp anh đóng góp cho lao động sản xuất và chiến đấu. Ngoài ra, anh còn chủ động, sắp xếp cho mình một cuộc sống nề nếp, ngăn nắp và thú vị: trồng hoa, nuôi gà, tự học và đọc sách. Anh thanh niên nói riêng và những người đang sinh sống và làm việc tại nơi "im lặng như tờ" này nói chung - họ đều là những con người đáng ngưỡng mộ, đáng trân trọng. Họ cống hiến tuổi trẻ, sức lực và trí tuệ cho đất nước. Họ có tinh thần trách nhiệm cao; làm việc chăm chỉ, tận tụy; lạc quan, yêu đời.
Ngoài ra, còn có những nhân vật không trực tiếp gặp gỡ mà chỉ gợi nhắc qua lời kể của bác lái xe nhưng cũng góp phần tạo nên bức chân dung của những con người đáng yêu, đáng quý. Đó là ông kĩ sư vườn rau tự tay thụ phấn hoa cho su hào to củ để có thể mang ra Bắc ăn; là anh cán bộ nghiên cứu sét - "ăn ở suốt tháng ngày" trong "rừng xanh im lặng", phải "đối diện với cái nguy hiểm của công việc" để "bảo vệ và phục vụ mạch máu giao thông" vận tải.
Tất cả những con người ấy đều làm việc âm thầm, không ai biết, không ai hay nhưng họ vẫn lạc quan, yêu đời, say mê với công việc. Họ là đại diện tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam trong những năm 70 cuối thế kỉ XX.
Tuy vậy, cuộc sống của họ không hề nhàm chán mà ngược lại rất vui vẻ, thơ mộng. Bởi họ luôn giữ được trong lòng ngọn lửa đam mê với công việc, đam mê cống hiến. Khi bác lái xe nghỉ chân, anh thanh niên hào hứng mời bác và mọi người lên nhà chơi. Căn nhà ông "ba gian nhỏ bé, xi măng cốt sắt, sạch sẽ, với bàn ghế, sổ sách, biểu đồ, thống kê, máy bộ đàm. Cuộc đời riêng của anh thanh niên thu gọn lại một góc trái gian với chiếc giường con, một chiếc bàn học, một giá sách". Mặc dù dành phần lớn cuộc đời mình cho công việc nhưng anh thanh niên vẫn luôn giữ được nét tính cách chín chắn, trưởng thành. Anh tặng củ tam thất cho vợ bác lái xe bị ốm, tặng hoa và trứng cho cô kỹ sư nông nghiệp và gói trà cho ông họa sĩ già. Anh thấy mình thật "thật hạnh phúc" khi làm được điều đó.
Qua những gì đã học, ta càng thấm thía hơn về nỗi nhọc nhằn trong cuộc sống của những con người đang âm thầm cống hiến cho đất nước. Từ đó, ta càng thêm trân trọng và biết ơn những con người vĩ đại ấy. Họ chính là lá la xanh non, là tương lai của đất nước.
Truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" đã xây dựng được những hình tượng nhân vật tuyệt đẹp. Tiêu biểu là nhân vật anh thanh niên với những nét đẹp về phẩm chất và tinh thần trách nhiệm cao với lao động, có cuộc sống giản dị nhưng đẹp đẽ. Và anh thanh niên cùng với những nhân vật khác là cô kỹ sư, ông họa sĩ, ông kỹ sư nông nghiệp,...đã tạo nên bức chân dung về những con người đang ngày đêm thầm lặng cống hiến cho tổ quốc. Tác phẩm xứng đáng là "một bài thơ bằng văn xuôi" về vẻ đẹp của con người và ý nghĩa của những công việc thầm lặng.