Dưới đây là Phiếu học tập số 2 với đầy đủ “Đặc điểm” và “Chức năng” của từng loại lipid:
Tên lipid; Đặc điểm; Chức năng
Mỡ (Động vật);
- Trạng thái rắn ở nhiệt độ phòng
- Chứa chủ yếu axit béo bão hòa
- Nguồn: mỡ lợn, mỡ bò, bơ…;
- Dự trữ năng lượng lâu dài
- Cách nhiệt, bảo vệ cơ quan
- Tạo độ mềm mại cho da, lông, màng tế bào
Dầu (Thực vật, cá);
- Trạng thái lỏng ở nhiệt độ phòng
- Giàu axit béo không bão hòa (đơn và đa)
- Nguồn: dầu hướng dương, dầu ô-liu, dầu cá…;
- Dự trữ năng lượng
- Hỗ trợ hấp thu các vitamin tan trong dầu (A, D, E, K)
- Giảm nguy cơ xơ vữa mạch máu (đối với dầu cá, dầu thực vật nhiều ω-3)
Phospholipid;
- Phân tử gồm glycerol + 2 axit béo + nhóm phosphate
- Tính lưỡng cực: đầu ưa nước (phosphate), đuôi kỵ nước (axit béo);
- Thành phần chính của màng sinh chất
- Tạo cấu trúc phức hợp nhũ tương (ví dụ: bile salt)
- Tham gia tín hiệu màng, vận chuyển chất qua màng tế bào
Steroid;
- Hợp chất vòng 4 nhân steroid (3 vòng sao, 1 vòng năm)
- Kị nước, tan trong dung môi hữu cơ;
- Là tiền chất và cấu trúc cơ bản của nhiều hormon và dẫn xuất;
Cholesterol;
- Alcohol steroid, thành phần cấu trúc màng tế bào động vật
- Tiền chất tổng hợp vitamin D, hormon sinh dục và corticosteroid;
- Ổn định tính linh động của màng tế bào
Carotenoid;
- Sắc tố carotene và xanthophyll (polyene chuỗi dài)
- Tan trong chất béo, không tan trong nước;
- Chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi gốc tự do
- Tạo sắc vàng – cam – đỏ cho thực vật và thịt cá hồi
- Một số (β-carotene) là tiền chất của vitamin A
Vitamin A, D, E, K;
- Nhóm vitamin tan trong dầu/lipid;
- Vitamin A: hỗ trợ thị lực, tăng miễn dịch, duy trì biểu mô
- Vitamin D: điều hòa hấp thu Ca²⁺ và P, phát triển xương
- Vitamin E: chất chống oxy hóa bảo vệ màng tế bào
- Vitamin K: tham gia quá trình đông máu
Estrogen;
- Hormon steroid sinh dục nữ
- Phát triển đặc tính sinh dục nữ
- Điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, duy trì chức năng sinh sản
- Ảnh hưởng đến mật độ xương, phân bố mỡ
Testosterone;
- Hormon steroid sinh dục nam
- Phát triển cơ quan sinh dục nam, tăng cơ bắp, xương
- Kích thích tổng hợp protein, điều hòa ham muốn tình dục
Dịch mật;
- Hỗn hợp muối mật (từ cholesterol), phospholipid, bilirubin…
- Được tiết ra bởi gan, dự trữ ở túi mật;
- Nhũ hóa và phân tán hạt mỡ trong ruột
- Hỗ trợ tiêu hóa và hấp thu chất béo và vitamin tan trong dầu