Viết mở bài nghị luận xã hôi phân tích về một bài thơ (Bài thơ bạn đến nhà chơi của tác giả Nguyễn Khuyến),

Bài thơ "Bạn đến chơi nhà" của Nguyễn Khuyến là một tác phẩm tiêu biểu cho chủ đề tình bạn trong sáng, thuần khiết, vượt lên trên mọi thứ vật chất tầm thường. Bài thơ thể hiện một tình bạn mộc mạc, chân thành thật đáng ngưỡng mộ.

Mở đầu bài thơ, tác giả đã gợi mở ra một hoàn cảnh thăm viếng bất ngờ:

"Đã bấy lâu nay bác tới nhà
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa."

Cách gọi bạn là "bác" - một cách gọi thân mật, thể hiện mối quan hệ gần gũi, thân thiết. Cụm từ "đã bấy lâu nay" chỉ thời gian, mang nghĩa là rất lâu rồi bạn mới ghé thăm. Câu Thơ đầu tiên thể hiện sự vồn vã, thân mật của một tác giả khi gặp lại bạn thân của mình, rất lâu không tới chơi, có thể vì bận bịu công việc hoặc do đường xá xa xôi nên không ghé thăm nhau thường xuyên được. Đến câu thơ thứ hai, ta đặt ra một câu hỏi tại sao tác giả lại không đi chợ? Vì chợ ở rất xa ngôi nhà? Không hề! Nhà thơ có thể đi chợ hết đấy, nhưng đó là nếu như người bạn của nhà thơ có ở nhà. Nhưng vì bạn thân của nhà thơ đến nên nhà thơ đành chịu vậy. Sau đó, nhà thơ bắt đầu giải thích cho người bạn thân rằng:

"Ao sâu nước cả, khôn chài cá
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà
Cải chửa ra cây, cà mới nụ
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa"

Trong ba câu thơ tiếp theo, tác giả liệt kê một loạt các sự vật: ao sâu, cá, vườn rộng, gà, cải, cà, bầu, mướp nhằm lý giải cho người bạn rằng nhà thơ không có gì để tiếp đãi bạn bè, thậm chí ngay cả những món ăn dân dã, bình thường cũng chẳng có. Tuy nhiên, ẩn sâu trong lời thơ ấy là những hàm ý khác, những ẩn nhuệ mà chỉ những người am hiểu văn chương mới biết. Đầu tiên, chúng ta phải đặt câu hỏi tại sao nhà thơ lại kể ra những sự vật trên mà không phải những thứ khác? Đáp án chính là bài thơ này được viết theo lối thơ Đường - một lối thơ có tính quy luật, ràng buộc chặt chẽ. Trong bài thơ, tác giả phải tuân thủ nghiêm ngặt số chữ trong mỗi câu, cũng như cách gieo vần. Nhìn vào bài thơ, ta thấy rõ được điều đó:

"Đã bấy lâu nay bác tới nhà
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa
Ao sâu nước cả, khôn chài cá
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà
Cải chửa ra cây, cà mới nụ
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa
Đầu trò tiếp khách, trầu không có
Bác đến chơi đây ta với ta!"

Như vậy, ta có thể thấy tác giả tuân thủ rất tốt luật bằng trắc trong từng cặp câu. Bên cạnh đó, ta còn thấy được nhịp thơ đều đặn, nhẹ nhàng, tạo nên một sự gần gũi, thân thuộc. Ngoài ra, tác giả còn sử dụng tone giọng hóm hỉnh, vui tươi, pha chút hài hước, dí dỏm. Điều này càng làm nổi bật lên cái tình cảm chân thành, mộc mạc của tác giả đối với người bạn thân của mình.

Tuy nói nhà thơ không có gì tiếp đãi khách, nhưng thực chất đây chỉ là một cách nói vui đùa, bông đùa. Bởi lẽ, trong sáu câu thơ đầu, tuy tác giả liệt kê ra rất nhiều loại đồ ăn, thức uống nhưng đến cuối cùng vẫn khẳng định rằng "không có". Vậy thực chất, nhà thơ có rất nhiều thứ để tiếp khách, thậm chí có cả những món ngon, sang trọng. Nhưng ông lại cố tình trêu đùa bạn thân của mình, bảo rằng mình không có gì để tiếp đãi. Đó chính là một nét đẹp trong tình bạn của con người Việt Nam - tình bạn mộc mạc, chân thành, không dựa vào vật chất.

Tình bạn của Nguyễn Khuyến được thể hiện rõ nét trong câu thơ cuối:

"Bác đến chơi đây ta với ta"

Đây là câu thơ chốt cho cả bài thơ, mang ý nghĩa quan trọng nhất. Nó thể hiện trọn vẹn ý nghĩa của toàn bộ bài thơ. Ta có thể nhận ra rằng, trong sáu câu thơ đầu, tác giả luôn tách mình ra khỏi tôi, tức là tôi có bạn. Nhưng đến câu thơ cuối, tác giả lại hòa mình vào bạn, tôi và bạn đã hòa thành một. Từ "ta" ở đây muốn chỉ nhà thơ và người bạn thân của mình. Mặc dù có hai người, nhưng dường như họ đã hòa thành một, cùng chung suy nghĩ, chung tâm trạng. Tình bạn của họ đã đạt đến mức thuần khiết, không còn vướng bận bởi tiền tài hay danh vọng. Họ ngồi bên nhau, nắm tay nhau, tâm sự với nhau suốt đời. Tình bạn của họ đã trở thành một thứ tồn tại vĩnh hằng, không bao giờ phai nhạt.

Qua bài thơ "Bạn đến chơi nhà", ta có thể thấy được một tình bạn trong sáng, thuần khiết, không dựa vào vật chất. Đó chính là thứ tình bạn mà chúng ta cần trân trọng, giữ gìn. Bài thơ là một minh chứng cho tình bạn đẹp, đáng ngưỡng mộ.