"Truyện Kiều" của đại thi hào dân tộc Nguyễn Du không chỉ là bức tranh chân thực về xã hội phong kiến thối nát, mục ruỗng mà còn là khúc ca về tình yêu tự do, công lý, chính nghĩa, về khát vọng hạnh phúc bao đời nay của con người. Bên cạnh hệ thống nhân vật chính diện, phản diện sinh động, Nguyễn Du cũng rất thành công khi xây dựng các nhân vật phụ góp phần làm nổi bật chủ đề của tác phẩm. Một trong số đó là Từ Hải - người anh hùng giúp cho cuộc đời lưu lạc của nàng Kiều được cứu vớt, được thoát khỏi kiếp đọa đày, khổ đau.
Trong đoạn trích "Chí khí anh hùng", Từ Hải đã được khắc họa với những nét phẩm chất, chí khí phi thường. Sau đêm tự tình cùng Thuý Kiều, Từ Hải đã sớm trở thành chỗ dựa vững chắc cho nàng, thay đổi số phận bi thảm của người con gái tài hoa bạc mệnh. Đoạn trích là lời nói, hành vi, cử chỉ của Từ Hải trước Thúy Kiều trước lúc ra đi gây ấn tượng mạnh nơi người đọc về hình ảnh người anh hùng thời loạn với lí tưởng, hoài bão lớn lao, với chí khí, quyết tâm mãnh liệt.
Trước hết, Từ Hải là một người anh hùng bởi ngoại hình phi thường:
"Râu hùm hàm én mày ngài
Vai năm tấc rộng thân mười thước cao."
Với dáng vóc ấy, Từ Hải hẳn phải là một tướng mạo oai phong, lẫm liệt. Không dừng lại ở đó, chàng còn hội tụ đầy đủ những phẩm chất, đức tính của một người anh hùng:
"Đường đường một đấng anh hào
Côn quyền hơn sức lược thao gồm tài."
Cụm từ "đường đường" vừa nhấn mạnh vào vị thế đàng hoàng, ngay thẳng của một bậc anh hùng vừa thể hiện niềm tự hào, kiêu hãnh về nhân cách của nhân vật. Thêm vào đó, việc sử dụng kết hợp hai từ Hán Việt "côn quyền", "lược thao" nhằm gợi lên một vẻ đẹp uy nghi, đường bệ, đồng thời khẳng định tài năng, bản lĩnh hơn người của nhân vật. Chàng là một con người phi phàm, mang tầm vóc lớn lao, vượt trội hơn tất cả.
Không chỉ vậy, Từ Hải còn hiện lên với tư thế hiên ngang, ngạo nghễ:
"Đội trời đạp đất ở đời
Họ Từ tên Hải vốn người Việt Đông
Giang hồ quen thói vẫy vùng
Gươm đàn nửa gánh non sông một chèo."
Khác với nhân vật Kim Trọng hay Thúc Sinh, Từ Hải không phải là con người của những mối tình lãng mạn, bay bổng trong mộng mơ mà là một dũng tướng từng trải, đi nhiều, nếm trải đắng cay ngọt bùi của cuộc đời. Việc sử dụng hàng loạt các từ ngữ "đội trời đạp đất", "ở đời", "vẫy vùng" cho thấy được cái ngông cuồng, tự đắc của một trang nam tử hán, luôn muốn tạo nên những chiến công, vi vu nơi chốn giang hồ. Hơn nữa, trong con người Từ Hải còn tồn tại một lý tưởng cao cả, một hoài bão lớn lao:
"Tham vàng bỏ đống gạch đùng
Đổi đá lấy trăng vàng".
Chàng là một tín đồ trung thành của lý tưởng tự do bởi vậy mới có cuộc chia li đột ngột với Thuý Kiều để tiếp tục sự nghiệp lớn lao đang còn dang dở. Hành động dứt khoát không chút do dự, bịn rịn: "Quyết lời dứt áo ra đi/Gió mây bằng đã đến kì dặm khơi" càng khẳng định rõ nét về tính cách tự tin, cứng cỏi của Từ Hải.
Có thể nói rằng, Nguyễn Du đã thành công trong việc xây dựng hình tượng nhân vật Từ Hải - một người anh hùng mang đậm chất sử thi với vẻ đẹp phi thường cùng những phẩm chất tốt đẹp. Qua đó, nhà thơ gửi gắm niềm ước mong về một người anh hùng sẽ giải phóng nhân dân, giải phóng đất nước khỏi ách thống trị tàn bạo lúc bấy giờ.