Câu 4:
Giải thích: Khí hậu Việt Nam thất thường cả về chế độ nhiệt độ và chế độ mưa do chịu ảnh hưởng phức tạp của các yếu tố khí hậu như gió mùa Đông Bắc, Tây Nam, bão, áp thấp nhiệt đới và địa hình đa dạng. Điều này ảnh hưởng đến việc điều khiển thời vụ gieo trồng và chọn giống cây trồng phù hợp để chống chịu thiên tai như rét, hạn, úng.
Đáp án: Khí hậu nước ta thất thường cả trong chế độ nhiệt, cả trong chế độ mưa.
Câu 5:
Giải thích: Chế độ gió mùa tạo nên khí hậu nội chí tuyến gió mùa ở Việt Nam với hai mùa rõ rệt. Mùa gió đông bắc (tháng 11 đến tháng 3) mang lại mùa lạnh khô ở phía Bắc và mùa nóng khô ở phía Nam, còn mùa gió tây nam (tháng 5 đến tháng 9) làm cả nước nóng ấm, miền Trung có đặc điểm khô vào đầu mùa do gió phơn.
Đáp án: Hai mùa khí hậu rõ rệt với đặc điểm mùa đông lạnh và mùa hè nóng ẩm ở miền Bắc, mùa khô và mùa mưa phân hóa rõ rệt.
Câu 6:
Giải thích: Số giờ nắng ở Việt Nam thay đổi mạnh giữa các vùng, nơi nhiều nhất gấp đôi nơi ít nhất do sự khác biệt về góc nhập xạ của tia mặt trời và ảnh hưởng của địa hình cũng như hoạt động của gió mùa Đông Bắc. Miền Nam có số giờ nắng lớn hơn miền Bắc do vị trí gần xích đạo và ít chịu ảnh hưởng gió mùa Đông Bắc.
Đáp án: Số giờ nắng thay đổi từ Bắc vào Nam do sự thay đổi góc nhập xạ và ảnh hưởng địa hình, miền Nam có số giờ nắng nhiều hơn miền Bắc.
Câu 7:
Giải thích: Lượng mưa lớn ở Việt Nam chủ yếu do tác động của gió mùa mùa hạ mang không khí ẩm từ biển vào đất liền. Sự phân hóa lượng mưa theo không gian là do hướng gió và địa hình, khi gió gặp núi cao sẽ gây ra mưa nhiều ở phía đón gió và giảm mưa ở phía khuất gió (hiện tượng bóng mưa). Ở những nơi khuất gió, lượng mưa thấp hơn nhiều.
Đáp án: Lượng mưa lớn do khối khí ẩm từ biển, phân hóa không gian do gió và địa hình.
Câu 8:
Giải thích: Chế độ mưa ở Việt Nam theo mùa rõ rệt do ảnh hưởng của gió mùa đông khô (ít mưa) và gió mùa hạ ẩm (mưa nhiều). Mùa khô có tháng không mưa, mùa mưa chiếm tới 80-85% tổng lượng mưa năm. Tuy nhiên, thời gian mùa mưa và mùa khô khác nhau giữa các vùng trên cả nước.
Đáp án: Mưa theo mùa với mùa mưa chiếm phần lớn lượng mưa năm, mùa khô ít mưa, khác biệt giữa các vùng.
Câu 9:
Giải thích: Lượng bốc hơi ở Bắc Bộ vào cuối mùa đông thường giảm do gió mùa đông bắc mang theo không khí lạnh, nhiều mây và mưa nhỏ, làm hạn chế bốc hơi. Lượng bốc hơi chịu ảnh hưởng của nhiệt độ, độ ẩm, gió và bức xạ mặt trời.
Đáp án: Lượng bốc hơi giảm do khí hậu lạnh, nhiều mây và mưa nhỏ vào cuối mùa đông ở Bắc Bộ.
Câu về địa hình và đối xứng sườn đông - sườn tây:
Giải thích: Đối xứng giữa sườn đông và sườn tây của dãy núi thể hiện sự khác biệt về độ dốc, ánh sáng mặt trời, khí hậu và hệ sinh thái do hướng núi ảnh hưởng. Sườn đông thường khô, ấm hơn, sườn tây ẩm ướt và mưa nhiều hơn. Cao nguyên badan tập trung chủ yếu ở Tây Nguyên và rìa Đông Nam Bộ với diện tích rộng, địa hình bằng phẳng thuận lợi cho nông nghiệp. Vùng biển đảo với nhiều vịnh kín, đảo và quần đảo tạo điều kiện phát triển kinh tế biển như ngư nghiệp, du lịch, vận tải biển và khai thác dầu khí. Địa hình có sự phân bậc do phối hợp tác động của nội lực (nâng lên, vận động kiến tạo) và ngoại lực (phong hóa, xói mòn).
Đáp án: Địa hình và khí hậu giữa sườn đông và sườn tây khác nhau do hướng núi ảnh hưởng; cao nguyên badan tập trung ở Tây Nguyên, vùng biển đảo rộng lớn thuận lợi phát triển kinh tế biển; địa hình phân bậc do tác động nội ngoại lực.
Câu về nhiệt độ tháng 1 và tháng 7:
Giải thích: Tháng 1 có sự phân hóa nhiệt độ Bắc – Nam rõ rệt, miền Bắc lạnh và ổn định do gió mùa Đông Bắc, miền Nam nóng khô. Tháng 7 nhiệt độ cũng phân hóa, biên độ nhiệt năm giảm dần về phía Nam do vị trí gần xích đạo, khí hậu ổn định hơn.
Đáp án: Nhiệt độ tháng 1 và tháng 7 phân hóa rõ theo vĩ độ, biên độ nhiệt năm giảm dần từ Bắc vào Nam.
Câu về nguyên nhân miền Nam ít biến động thời tiết mùa đông:
Giải thích: Miền Nam ít biến động thời tiết mùa đông do gió Mậu dịch Đông Nam hoạt động mạnh, mang không khí ấm, ẩm từ biển, giữ nhiệt độ ổn định, trong khi miền Bắc chịu gió mùa Đông Bắc lạnh từ lục địa.
Đáp án: Nguyên nhân là do hoạt động của gió Mậu dịch Đông Nam ở miền Nam.
Câu về khí hậu Đông Bắc Bộ mùa đông thất thường:
Giải thích: Khí hậu Đông Bắc Bộ mùa đông thất thường do sự tương tác giữa dải hội tụ nội chí tuyến (gây mưa và độ ẩm) và khối khí lạnh từ phía Bắc (gây rét đậm, rét hại), làm thay đổi thời tiết không ổn định.
Đáp án: Do tác động phối hợp của dải hội tụ nội chí tuyến và khối khí lạnh từ phía Bắc.
Câu về sự phân mùa giống nhau giữa Tây Nguyên và ven biển Trung Bộ:
Giải thích: Tây Nguyên và ven biển Trung Bộ đều có hai mùa rõ rệt (mưa và khô), nhưng thời gian và tính chất mùa mưa khác nhau do ảnh hưởng của địa hình và gió mùa.
Đáp án: Có sự phân mùa giống nhau nhưng đặc điểm mùa mưa và mùa khô khác biệt.
Câu về gió phơn và mùa khô miền Trung:
Giải thích: Gió phơn là gió khô nóng từ núi thổi xuống làm giảm độ ẩm, gây khô hạn vào đầu mùa mưa ở miền Trung, làm gián đoạn quá trình hình thành mưa.
Đáp án: Gió phơn là nguyên nhân khiến miền Trung khô vào đầu mùa mưa.
Câu về lượng mưa và phân hóa không gian:
Giải thích: Lượng mưa lớn do gió mùa mùa hạ mang nhiều hơi ẩm từ biển, phân hóa theo không gian chủ yếu do hướng gió và địa hình tạo hiện tượng đón gió và bóng mưa. Ở những nơi khuất gió, lượng mưa thấp hơn nhiều.
Đáp án: Lượng mưa lớn do gió mùa mùa hạ; phân hóa do gió và địa hình.
Câu về lượng mưa rất lớn ở sườn núi đón gió:
Giải thích: Những vùng sườn núi đón gió biển và có núi cao thường có lượng mưa rất lớn (3500-4000 mm) do không khí ẩm được đẩy lên cao làm lạnh và ngưng tụ thành mưa lớn (mưa địa hình).
Đáp án: Lượng mưa lớn do hiệu ứng nâng không khí ẩm lên núi cao gây mưa orôgraphi.
Câu về nguyên nhân mưa lớn cuối mùa hạ ở Nam Bộ và Tây Nguyên:
Giải thích: Mưa lớn cuối mùa hạ ở Nam Bộ và Tây Nguyên do khối khí ẩm Bắc Ấn Độ Dương kết hợp với gió mùa Tây Nam và địa hình, tạo điều kiện thuận lợi cho mưa lớn.
Đáp án: Do ảnh hưởng khối khí ẩm Bắc Ấn Độ Dương và gió mùa Tây Nam.
Câu về đặc điểm mưa theo mùa ở Việt Nam:
Giải thích: Chế độ mưa theo mùa do gió mùa đông khô ít mưa và gió mùa hạ ẩm nhiều mưa chi phối, mùa mưa chiếm phần lớn tổng lượng mưa năm, mùa khô ít hoặc không mưa.
Đáp án: Mưa theo mùa với mùa mưa chiếm phần lớn, mùa khô ít mưa.
Câu về sự không khớp mùa mưa và khô giữa các vùng:
Giải thích: Mùa m