ĐỀ 05 Nghe quan họ đêm rằm anh bật khóc Lời chênh vênh uốn lượn mái chùa Vịn câu hát anh lần về cội gốc Chợt thấy mình có lỗi với làng xưa... Bao mưa nắng đời anh chưa hiểu hết Giờ xót xa thương...

câu 1. Đoạn thơ được viết bằng thể thơ tự do. Dấu hiệu nhận biết: số chữ trong mỗi dòng không giới hạn, dòng dài ngắn khác nhau tùy thuộc vào nhịp điệu cảm xúc của tác giả.

2 xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ

### Response:
Phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ là biểu cảm. Tác giả đã bộc lộ trực tiếp tình cảm, cảm xúc của bản thân đối với mẹ và quê hương qua những hình ảnh, ngôn từ giàu cảm xúc.

3 tìm và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong hai dòng thơ sau: "có bà tiên ông bụt giúp người/nhưng mẹ vẫn một đời áo rách"

### Response:
Biện pháp tu từ so sánh được sử dụng trong hai dòng thơ: "có bà tiên ông bụt giúp người/nhưng mẹ vẫn một đời áo rách".

- So sánh ngang bằng: "mẹ vẫn một đời áo rách" với "bà tiên ông bụt giúp người".
- Tác dụng:
+ Nhấn mạnh sự hy sinh thầm lặng của mẹ dành cho con cái. Mẹ dù nghèo khó, vất vả nhưng luôn yêu thương, che chở, bảo vệ con cái.
+ Tạo nên sự tương phản giữa hình ảnh mẹ và hình ảnh bà tiên ông bụt. Qua đó, tác giả muốn khẳng định giá trị to lớn của tình mẫu tử, tình yêu thương vô bờ bến của mẹ dành cho con cái.

4 nêu nội dung chính của đoạn thơ?

### Response:
Nội dung chính của đoạn thơ là ca ngợi công lao to lớn của mẹ và tình yêu thương vô bờ bến của mẹ dành cho con cái. Đoạn thơ cũng thể hiện nỗi nhớ da diết của người con khi xa quê hương, nhớ về mẹ và những kỷ niệm tuổi thơ gắn bó với quê hương.

5 em hãy viết một đoạn văn khoảng 7 đến 10 câu trình bày suy nghĩ của em về vai trò của gia đình đối với mỗi cá nhân. Trong đoạn văn có sử dụng ít nhất một trợ từ hoặc thán từ. Chỉ rõ trợ từ hoặc thán từ đó.

### Response:
Gia đình đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với mỗi cá nhân. Gia đình là nơi nuôi dưỡng, che chở, yêu thương chúng ta. Gia đình là nơi chúng ta được sinh ra, được lớn lên, được học hỏi những bài học đầu đời. Gia đình là nơi chúng ta được sống trong tình yêu thương, sự đùm bọc, che chở của cha mẹ, anh chị em. Gia đình là chỗ dựa tinh thần vững chắc cho mỗi người khi gặp khó khăn, thử thách. Gia đình là nơi chúng ta trở về sau những mệt mỏi, lo toan của cuộc sống. Trợ từ: "chính", "là". Thán từ: "ôi", "chao ôi".

câu 1. Nhân vật trữ tình trong bài thơ "Nhớ Mẹ Và Làng Quan Họ" là người con trai đang sống ở thành phố, xa quê hương. Đối tượng trữ tình là người mẹ và làng quê của anh ấy. Người con trai thể hiện nỗi nhớ da diết về quê hương, về những kỷ niệm tuổi thơ gắn liền với mẹ và làng quan họ. Anh ấy cũng bày tỏ sự hối hận vì đã không trân trọng những giá trị truyền thống của quê hương.

câu 2. Những từ ngữ thể hiện trực tiếp tâm trạng của nhân vật trữ tình trong đoạn thơ là: "khóc", "chênh vênh", "xót xa".

câu 3. Mạch cảm xúc của nhân vật "anh" trong đoạn trích là sự hoài niệm, tiếc nuối và ân hận khi nhận ra những giá trị truyền thống bị lãng quên. Ban đầu, "anh" chỉ đơn thuần là một người khách qua đường, không hề biết đến những nét đẹp văn hóa của quê hương. Tuy nhiên, sau khi được tiếp xúc với những câu hát quan họ, "anh" đã dần thức tỉnh và nhận ra những giá trị tinh thần quý báu mà cha ông ta đã dày công vun đắp. Từ đó, "anh" càng thêm trân trọng và tự hào về bản sắc văn hóa của dân tộc. Mạch cảm xúc này được thể hiện rõ nét qua từng khổ thơ. Khổ thơ thứ nhất là sự ngỡ ngàng, tò mò của "anh" trước những câu hát quan họ. Những câu hát ấy như một dòng suối mát lành, tưới tắm tâm hồn "anh", khiến "anh" muốn tìm hiểu thêm về nguồn gốc và ý nghĩa của nó. Khổ thơ thứ hai là sự suy ngẫm, chiêm nghiệm của "anh" về những giá trị truyền thống. "Anh" nhận ra rằng, dù cuộc sống có thay đổi thì những giá trị tinh thần ấy vẫn luôn trường tồn cùng thời gian. Khổ thơ cuối cùng là sự hối hận, day dứt của "anh" khi nhận ra mình đã vô tình bỏ lỡ những điều quý giá. "Anh" tự trách mình vì đã không dành nhiều thời gian hơn để tìm hiểu và gìn giữ những giá trị truyền thống của dân tộc.

câu 4. Trong hai dòng thơ "Nhưng mẹ vẫn một đời áo rách / Cố giữ lành câu quan họ", tác giả sử dụng biện pháp tu từ đối giữa hai cụm từ "áo rách" và "cố giữ lành". Phép đối này tạo nên sự tương phản mạnh mẽ, làm nổi bật sự hy sinh thầm lặng của người mẹ.

* "Áo rách": Hình ảnh ẩn dụ cho cuộc sống nghèo khó, vất vả của người mẹ. Mẹ phải gồng gánh, lo toan cho gia đình, không có điều kiện tốt để chăm sóc bản thân.
* "Cố giữ lành": Thể hiện ý chí kiên cường, nghị lực phi thường của người mẹ. Dù cuộc sống khó khăn, mẹ vẫn luôn giữ gìn phẩm chất cao đẹp, không bị những khó khăn vật chất làm thay đổi tâm hồn.

Sự đối lập giữa "áo rách" và "cố giữ lành" đã khắc họa rõ nét hình ảnh người mẹ tần tảo, chịu thương chịu khó, luôn hi sinh vì con cái. Đồng thời, nó cũng thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của tác giả đối với người mẹ, người đã dành trọn tình yêu thương, sự hy sinh cho con cái.

câu 5. Trong bài thơ "Nhớ Mẹ Và Làng Quan Họ", tác giả Trương Nam Hương đã thể hiện sự trân trọng và lòng biết ơn sâu sắc đối với những giá trị truyền thống của quê hương qua hình ảnh những làn điệu quan họ. Những làn điệu này không chỉ đơn thuần là âm nhạc mà còn chứa đựng cả tinh thần, bản sắc văn hóa của vùng đất Kinh Bắc. Trong bối cảnh xã hội hiện đại, nơi mà nhiều giá trị truyền thống đang dần bị lãng quên, việc gìn giữ và phát huy những nét đẹp văn hóa như quan họ càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

Quan họ là một loại hình nghệ thuật dân gian đặc trưng của miền Bắc Việt Nam, được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Phi Vật thể của Nhân loại vào năm 2009. Nó không chỉ mang đậm tính chất lịch sử, văn hóa mà còn phản ánh đời sống tinh thần phong phú của người dân địa phương. Qua những giai điệu du dương, lời ca mượt mà, quan họ đã góp phần tạo nên một bức tranh sinh động về cuộc sống, tình cảm, và tâm hồn của người dân Kinh Bắc.

Tuy nhiên, trong thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa, những giá trị truyền thống như quan họ dễ dàng bị mai một bởi sự xâm nhập của văn hóa ngoại lai. Nhiều người trẻ tuổi ít có cơ hội tiếp xúc và hiểu rõ về những nét đẹp văn hóa truyền thống. Điều này dẫn đến nguy cơ mất mát di sản văn hóa quý báu của dân tộc.

Chính vì vậy, việc gìn giữ và phát huy giá trị của những làn điệu quan họ là vô cùng quan trọng. Chúng ta cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao ý thức bảo tồn di sản văn hóa cho cộng đồng. Đồng thời, cần tổ chức các hoạt động giao lưu, biểu diễn quan họ để giới thiệu rộng rãi đến mọi người, đặc biệt là thế hệ trẻ. Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần nghiên cứu, sưu tầm và phục dựng lại những làn điệu quan họ cổ truyền, từ đó xây dựng chương trình đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ nghệ sĩ, nghệ nhân kế thừa và phát triển nghệ thuật quan họ.

Ngoài ra, việc kết hợp giữa bảo tồn di sản văn hóa với phát triển kinh tế - xã hội cũng là một hướng đi hiệu quả. Các hoạt động du lịch văn hóa, lễ hội truyền thống sẽ góp phần quảng bá hình ảnh quê hương, đất nước, thu hút khách du lịch, tạo nguồn lực đầu tư cho việc bảo tồn và phát huy giá trị của quan họ.

Tóm lại, những làn điệu quan họ không chỉ là một phần của quá khứ mà còn là tài sản vô giá của hiện tại và tương lai. Việc gìn giữ và phát huy giá trị của nó đòi hỏi sự chung tay của toàn xã hội. Chúng ta hãy cùng nhau nỗ lực để những nét đẹp văn hóa truyền thống như quan họ mãi trường tồn và tỏa sáng trong dòng chảy của thời gian.