Nguyễn Công Hoan là một trong những cây bút trào phúng xuất sắc nhất của nền văn học Việt Nam hiện đại. Ông thường hướng ngòi bút của mình vào những vấn đề mang tính thời sự nóng hổi, phản ánh chân thực cuộc sống của người dân dưới ách thống trị tàn bạo của thực dân Pháp. Trong đó, truyện ngắn "Người ngựa - Ngựa người" là một tác phẩm tiêu biểu, thể hiện rõ nét phong cách nghệ thuật độc đáo của ông. Truyện xoay quanh cuộc đời của anh phu xe và bà khách tóc xoăn, qua đó phê phán xã hội bất công, đồng thời ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của người lao động.
Về nội dung, truyện ngắn "Người ngựa - Ngựa người" là câu chuyện về số phận bi thảm của người phu xe nghèo khổ. Anh ta bị lừa gạt bởi một kẻ buôn người, phải làm việc quần quật suốt ngày đêm để trả nợ. Cuộc sống của anh ta đầy rẫy những khó khăn, vất vả, thậm chí có lúc anh ta còn bị đối xử tàn nhẫn, vô nhân đạo. Tuy nhiên, dù phải chịu đựng bao nhiêu bất hạnh, anh ta vẫn giữ được tấm lòng lương thiện, vị tha. Điều này được thể hiện rõ nét qua hành động giúp đỡ bà khách tóc xoăn khi bà ta bị lạc đường. Hành động này đã khiến người đọc cảm phục trước tấm lòng cao thượng của người phu xe.
Về nghệ thuật, Nguyễn Công Hoan đã sử dụng ngôn ngữ hài hước, dí dỏm để khắc họa chân dung nhân vật. Ngôn ngữ của ông vừa mộc mạc, giản dị, vừa giàu hình ảnh, gợi cảm. Bên cạnh đó, ông cũng sử dụng biện pháp tương phản đối lập để làm nổi bật chủ đề của tác phẩm. Ví dụ, trong đoạn mở đầu truyện, tác giả đã miêu tả cảnh tượng trái ngược giữa người phu xe và bà khách tóc xoăn. Người phu xe thì gầy gò, xanh xao, còn bà khách thì béo ú, sang trọng. Sự tương phản này đã góp phần tạo nên tiếng cười châm biếm, đồng thời cũng ẩn chứa nỗi xót thương cho số phận của người phu xe.
Ngoài ra, Nguyễn Công Hoan còn sử dụng biện pháp so sánh để làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn của người phu xe. Ví dụ, trong đoạn kết thúc truyện, tác giả đã so sánh người phu xe với con ngựa. Con ngựa thì khỏe mạnh, dẻo dai, còn người phu xe thì gầy gò, yếu ớt. Sự so sánh này đã thể hiện sự đồng cảm, trân trọng của tác giả dành cho người phu xe.
Tóm lại, truyện ngắn "Người ngựa - Ngựa người" là một tác phẩm đặc sắc của Nguyễn Công Hoan. Tác phẩm đã phản ánh chân thực cuộc sống của người dân lao động trong xã hội cũ, đồng thời cũng ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của họ. Qua đó, tác giả đã lên án xã hội bất công, đồng thời cũng bày tỏ niềm tin vào sức mạnh của tình yêu thương, lòng nhân ái.