Phần 1: Đọc hiểu (6đ) Đọc bài thơ và thực hiện yêu cầu: CHẠY GIẶC – Nguyễn Đình Chiểu Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây, Một bàn cờ thế phút sa tay. Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy, Mất ổ đàn chim dáo dác bay....

câu 1. Bài thơ "Chạy giặc" được viết bằng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Bài thơ có tám câu, mỗi câu bảy chữ, tuân thủ quy tắc về vần, niêm và đối của thể thơ này.

câu 2. Phần 1: Đọc hiểu (6 điểm)

: Bài thơ "Chạy giặc" được viết bằng chữ quốc ngữ, thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật.

: Các từ láy trong đoạn trích là: lơ xơ, dáo dác.

: Biện pháp tu từ đảo ngữ được sử dụng trong hai câu thơ sau:

* Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy: Đảo ngữ “lơ xơ” lên trước động từ “chạy”.
* Mất ổ đàn chim dáo dác bay: Đảo ngữ “dáo dác” lên trước cụm động từ “bay”.

Tác dụng của biện pháp tu từ này:

* Nhấn mạnh sự hoảng loạn, bơ vơ của những đứa trẻ khi phải bỏ nhà chạy trốn chiến tranh.
* Gợi tả khung cảnh hỗn loạn, hoang mang của con người và vạn vật khi chiến tranh ập đến.
* Tăng sức gợi hình, tạo nên bức tranh sinh động về cuộc chạy giặc đầy bi thương.

: Hai câu cuối của bài thơ thể hiện thái độ bất bình, phẫn uất của tác giả trước tội ác của quân giặc. Tác giả đặt câu hỏi tu từ “nỡ để dân đen mắc nạn này?” nhằm mục đích:

* Thể hiện sự xót xa, thương cảm cho số phận của người dân vô tội.
* Lên án hành động tàn bạo, phi nhân tính của kẻ thù.
* Khơi gợi lòng căm thù giặc, kêu gọi mọi người cùng đứng lên đấu tranh giành lại độc lập, tự do cho đất nước.

: Nội dung chính của bài thơ là:

Bài thơ "Chạy giặc" của Nguyễn Đình Chiểu đã khắc họa chân thực cảnh tượng tang thương, bi thảm của quê hương trong những ngày đầu bị thực dân Pháp xâm lược. Qua đó, tác giả thể hiện tấm lòng yêu nước sâu sắc, sự phẫn uất trước tội ác của kẻ thù và niềm tin vào tương lai tươi sáng của dân tộc.

Phản ánh:

Qua quá trình phân tích bài thơ "Chạy giặc", chúng ta có thể thấy rõ tài năng nghệ thuật của Nguyễn Đình Chiểu. Ông đã sử dụng thành công nhiều biện pháp tu từ như đảo ngữ, câu hỏi tu từ,... để tạo nên hiệu quả nghệ thuật cao. Bên cạnh đó, nội dung bài thơ cũng thể hiện rõ nét tư tưởng, tình cảm của tác giả đối với quê hương, đất nước.

câu 3. Hình ảnh "Một bàn cờ thế phút sa tay" được sử dụng để miêu tả tình hình đất nước đang đứng trước nguy cơ bị xâm lược bởi quân địch. Hình ảnh này gợi liên tưởng đến một ván cờ đang diễn ra gay cấn, chỉ cần một chút sơ hở nhỏ cũng có thể khiến cả bàn cờ rơi vào tay kẻ thù. Điều này ẩn dụ cho tình trạng đất nước đang đối mặt với hiểm họa chiến tranh, nếu không kịp thời ứng phó thì sẽ dễ dàng rơi vào tay giặc. Câu thơ thể hiện sự lo lắng, bất an của tác giả trước tình hình đất nước, đồng thời cũng thể hiện khát vọng bảo vệ độc lập, tự do của dân tộc.

câu 4. Phần 1: Đọc hiểu

: Từ tượng hình được sử dụng trong bài thơ "Chạy giặc" là “lơ xơ”, “dáo dác”.

Phân tích:

- "Lơ xơ": Gợi tả sự hoang mang, lo sợ, không có chỗ dựa, không có nơi nương tựa của những đứa trẻ khi phải bỏ nhà chạy trốn chiến tranh. Hình ảnh này tạo nên cảm giác thương cảm, xót xa cho số phận bất hạnh của những đứa trẻ vô tội.
- "Dáo dác": Miêu tả trạng thái hoảng loạn, không định hướng, không biết đi về đâu của bầy chim khi chúng bị mất tổ do bom đạn. Hình ảnh này gợi lên sự hỗn loạn, bất ổn của cuộc sống con người trong thời chiến.

Tác dụng:

Hai từ tượng hình "lơ xơ", "dáo dác" góp phần làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho bài thơ. Chúng giúp người đọc dễ dàng hình dung cảnh tượng hỗn loạn, tang thương của làng quê Việt Nam trong những ngày đầu Pháp xâm lược. Đồng thời, hai từ này cũng thể hiện rõ nét tâm trạng bàng hoàng, lo lắng của tác giả trước thảm cảnh đất nước rơi vào tay giặc.

câu 5. Hình ảnh thể hiện sự tàn phá của giặc trong bài thơ "Chạy giặc" là:

* "Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy, Mất ổ đàn chim dáo dác bay."

Hai câu thơ này miêu tả cảnh tượng hỗn loạn, tang thương khi giặc tấn công. Lũ trẻ con phải bỏ nhà chạy trốn, đàn chim mất tổ phải bay đi tìm nơi trú ẩn mới. Hình ảnh này không chỉ gợi lên sự tàn bạo của chiến tranh mà còn thể hiện nỗi đau khổ, bất hạnh của những người dân vô tội.

Ngoài ra, bài thơ còn sử dụng nhiều hình ảnh khác như:

* "Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây, Một bàn cờ thế phút sa tay." - Thể hiện sự đột ngột, bất ngờ của cuộc chiến tranh.
* "Bến Nghé của tiền tan bọt nước, Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây." - Miêu tả sự tàn phá về vật chất do chiến tranh gây ra.
* "Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng, Nỡ để dân đen mắc nạn này?" - Thể hiện sự thất vọng, phẫn uất trước sự thờ ơ của triều đình trước thảm họa.

Tất cả những hình ảnh này góp phần tạo nên bức tranh toàn cảnh về sự tàn phá của giặc, đồng thời bộc lộ nỗi đau đớn, xót xa của tác giả đối với quê hương đất nước.

câu 6. Chạy Giặc - Nguyễn Đình Chiểu
Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây,
Một bàn cờ thế phút sa tay.
Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy,
Mất ổ bầy chim dáo dác bay.
Bến Nghé của tiền tan bọt nước,
Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây.
Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng,
Nỡ để dân đen mắc nạn này?
(Trích Chạy Giặc - Nguyễn Đình Chiểu)

Câu thơ cho thấy tâm trạng đau xót của tác giả trước nỗi khổ của dân chúng:

"Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy,
Mất ổ bầy chim dáo dác bay."

Tác giả sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ "lơ xơ", "dáo dác" kết hợp với hình ảnh ẩn dụ "lũ trẻ lơ xơ chạy", "bầy chim dáo dác bay". Qua đó, ta cảm nhận được sự hoảng loạn, sợ hãi đến cùng cực của những đứa trẻ khi phải rời xa ngôi nhà thân thương của mình, phải đối mặt với bom đạn chiến tranh. Những con chim cũng vì thế mà mất đi nơi trú ngụ, bay đi tìm chỗ ẩn náu. Hình ảnh so sánh "lũ trẻ" với "bầy chim" đã gợi lên sự liên tưởng về cảnh tượng hỗn loạn, bi thương của nhân dân khi chạy trốn giặc ngoại xâm. Câu thơ đã bộc lộ rõ nét tâm trạng đau đớn, xót xa của tác giả trước nỗi thống khổ của nhân dân.

câu 7. Trong hai câu thực của bài thơ "Chạy giặc", Nguyễn Đình Chiểu đã sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ một cách hiệu quả. Cụ thể, tác giả đã đảo vị trí của cụm từ "bỏ nhà" và "lơ xơ chạy" lên trước chủ ngữ "lũ trẻ" và "cha". Việc đảo ngữ này tạo nên những hiệu quả nghệ thuật sau:

* Nhấn mạnh sự bất ngờ, đột ngột: Cụm từ "bỏ nhà" và "lơ xơ chạy" được đặt lên đầu câu, khiến người đọc cảm nhận rõ ràng sự hoảng loạn, vội vã của lũ trẻ khi phải bỏ nhà chạy trốn chiến tranh.
* Tăng cường tính biểu cảm: Cách đảo ngữ giúp câu thơ trở nên sinh động, giàu sức gợi hình, gợi cảm. Hình ảnh lũ trẻ "lơ xơ chạy" như một dòng chảy hỗn loạn, đầy sợ hãi, tạo nên ấn tượng mạnh mẽ về cảnh tượng chiến tranh tàn khốc.
* Thể hiện sự thương cảm: Qua việc đảo ngữ, tác giả muốn nhấn mạnh vào sự vô tội, đáng thương của lũ trẻ trong hoàn cảnh chiến tranh. Chúng không chỉ phải bỏ nhà mà còn phải đối mặt với nguy hiểm, bơ vơ giữa dòng đời.

Biện pháp đảo ngữ trong hai câu thực của bài thơ "Chạy giặc" góp phần làm tăng thêm giá trị nghệ thuật của bài thơ, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về nỗi khổ của nhân dân trong thời kỳ chiến tranh.

câu 8. Phần 1: Đọc hiểu (6 điểm)

: Chủ đề của bài thơ "Chạy giặc" là gì?

Phản ánh: Bài thơ "Chạy giặc" của Nguyễn Đình Chiểu được viết vào năm 1859 khi thực dân Pháp tấn công thành Gia Định. Bài thơ thể hiện sự căm phẫn, uất hận trước cảnh đất nước bị giặc ngoại xâm tàn phá, đồng thời bộc lộ tấm lòng yêu nước thương dân sâu sắc của tác giả.

Chủ đề chính: Bài thơ thể hiện nỗi đau xót, bất lực trước cảnh quê hương bị giặc ngoại xâm tàn phá; phê phán thái độ thờ ơ, vô trách nhiệm của triều đình phong kiến trước vận mệnh đất nước; đồng thời khẳng định ý chí chiến đấu bảo vệ độc lập tự do của dân tộc.

: Nêu nội dung chính của đoạn trích trên.

Phản ánh: Nội dung chính của đoạn trích là miêu tả khung cảnh hỗn loạn, tang thương khi quân giặc tấn công thành Gia Định. Tiếng súng nổ vang trời, chợ tan, nhà cửa bị đốt cháy, người dân hoảng loạn chạy trốn. Cảnh tượng ấy khiến tác giả cảm thấy đau đớn, xót xa.

Nội dung cụ thể:

- Tiếng súng Tây: Tiếng súng nổ vang trời báo hiệu cuộc tấn công của quân giặc.
- Bàn cờ thế phút sa tay: Hình ảnh ẩn dụ cho sự thất bại nhanh chóng của triều đình phong kiến trước sức mạnh của kẻ thù.
- Lũ trẻ lơ xơ chạy: Miêu tả cảnh tượng hỗn loạn, sợ hãi của những đứa trẻ khi phải chạy trốn khỏi bom đạn.
- Mất ổ đàn chim dáo dác bay: Hình ảnh ẩn dụ cho sự tan vỡ, hoang mang của cộng đồng khi phải đối mặt với hiểm họa.
- Bến Nghé của tiền tan bọt nước: Miêu tả cảnh tượng kinh hoàng khi tài sản, của cải bị thiêu rụi bởi lửa đạn.
- Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây: Hình ảnh ẩn dụ cho sự tàn phá, hủy diệt của chiến tranh đối với đời sống con người.

: Xác định biện pháp tu từ được sử dụng trong hai câu thơ sau:

> Bến Nghé của tiền tan bọt nước,
> Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây.

Phản ánh: Hai câu thơ sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ.

* "Bến Nghé của tiền tan bọt nước": Tác giả sử dụng hình ảnh "bọt nước" để ẩn dụ cho sự tan vỡ, biến mất của tài sản, của cải. Bọt nước vốn mỏng manh, dễ vỡ, tương tự như số phận của những thứ quý giá khi bị chiến tranh tàn phá.
* "Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây": Tác giả sử dụng hình ảnh "tranh ngói nhuộm màu mây" để ẩn dụ cho sự tàn phá, hủy diệt của chiến tranh đối với đời sống con người. Tranh ngói là những vật dụng quen thuộc, gắn bó với cuộc sống bình dị của người dân, nay bị chiến tranh cướp đi, trở nên nhuốm màu u ám, thê lương.

Tác dụng: Biện pháp tu từ ẩn dụ giúp tăng sức gợi hình, gợi cảm cho câu thơ, tạo nên một bức tranh về cảnh tượng chiến tranh tàn khốc, đầy bi thương. Nó cũng góp phần thể hiện rõ nét tâm trạng đau đớn, xót xa của tác giả trước cảnh quê hương bị giặc ngoại xâm tàn phá.

câu 9. Phần 1: Đọc hiểu (6 điểm)

Bài thơ "Chạy giặc" của Nguyễn Đình Chiểu đã khắc họa khung cảnh xã hội Việt Nam trong giai đoạn đầu của cuộc chiến chống Pháp. Bài thơ sử dụng ngôn ngữ đơn giản nhưng đầy sức mạnh để miêu tả sự tàn phá do quân đội Pháp gây ra trên đất nước ta. Tác giả đã tạo nên hình ảnh những con người bị đẩy vào tình trạng khốn khổ, phải rời bỏ quê hương, tìm kiếm nơi an toàn.

Tác giả bắt đầu bằng cách mô tả cảnh tượng sau khi chợ tan, tiếng súng Tây bất ngờ vang lên. Hình ảnh này gợi lên sự đột ngột và không lường trước được của cuộc chiến. Tiếng súng như một cơn bão tố ập đến, khiến mọi thứ trở nên hỗn loạn và kinh hoàng. Những đứa trẻ nhỏ tuổi, ngây thơ, đang vui chơi bỗng chốc phải bỏ lại tất cả để chạy trốn khỏi hiểm nguy. Đàn chim cũng hoảng sợ, bay tán loạn vì tiếng động dữ dội từ trận đánh. Cảnh tượng này thật bi thương và đáng tiếc.

Bến Nghé và Đồng Nai vốn là hai địa danh quen thuộc, gắn liền với cuộc sống bình yên của người dân. Tuy nhiên, giờ đây chúng trở thành bãi chiến trường, ngập tràn máu và nước mắt. Bến Nghé chìm trong biển lửa, còn Đồng Nai nhuộm màu xám xịt bởi khói bụi và bom đạn. Tất cả đều là hậu quả của cuộc chiến tranh phi nghĩa mà quân đội Pháp gây ra.

Cuối cùng, tác giả đặt ra câu hỏi đầy phẫn nộ: "Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng, Nỡ để dân đen mắc nạn này?" Câu hỏi này thể hiện sự thất vọng và tức giận của tác giả đối với triều đình phong kiến lúc bấy giờ. Ông muốn biết ai sẽ đứng lên bảo vệ nhân dân, chấm dứt cảnh tượng tang thương này. Qua đó, ta thấy rõ tấm lòng yêu nước, thương dân sâu sắc của Nguyễn Đình Chiểu.

Bài thơ "Chạy giặc" không chỉ là bức tranh chân thực về cuộc chiến tranh mà còn là lời kêu gọi thức tỉnh lương tri của mỗi người. Nó nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm bảo vệ hòa bình và tự do cho đất nước.

câu 10. Phần I: Đọc Hiểu

: Bài thơ "Chạy giặc" được sáng tác vào năm 1859 khi thực dân Pháp tấn công thành Gia Định.

: Thể loại: Thất ngôn bát cú Đường luật.

: Biện pháp tu từ: Đảo ngữ ("Bỏ nhà", "Mất ổ"). Tác dụng: Nhấn mạnh sự bất ngờ, đột ngột của cuộc chiến tranh, tạo nên cảm giác hoang mang, lo sợ cho người dân. Đồng thời, tăng cường tính biểu cảm, gợi hình ảnh những con người phải vội vã, hốt hoảng chạy trốn khỏi bom đạn.

: Nội dung chính: Bài thơ khắc họa khung cảnh hỗn loạn, tang thương của đất nước Việt Nam trong buổi đầu bị thực dân Pháp xâm lược. Qua đó, thể hiện tấm lòng yêu nước sâu sắc của Nguyễn Đình Chiểu, đồng thời tố cáo tội ác tàn bạo của kẻ thù.

: Câu hỏi tu từ: "Nỡ để dân đen mắc nạn này?"

- Ý nghĩa: Gợi lên sự phẫn nộ, căm tức trước hành động tàn bạo của quân giặc, đồng thời khẳng định trách nhiệm bảo vệ đất nước, cứu giúp nhân dân của triều đình.

: Từ lòng yêu nước của tác giả trong bài thơ, em nhận thấy rằng lòng yêu nước là một tình cảm thiêng liêng, cao quý, luôn tồn tại trong mỗi con người. Lòng yêu nước không chỉ là tình yêu đối với quê hương, đất nước mà còn là ý thức trách nhiệm, khát vọng cống hiến cho sự phát triển của đất nước.

Lòng yêu nước thể hiện qua nhiều hành động cụ thể như:

* Bảo vệ độc lập, chủ quyền của đất nước: Luôn sẵn sàng đứng lên đấu tranh chống lại mọi âm mưu xâm lược, bảo vệ nền hòa bình, tự do của Tổ quốc.
* Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc: Tích cực tham gia các hoạt động giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, góp phần xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
* Xây dựng đất nước giàu đẹp: Không ngừng học tập, lao động, sáng tạo, góp phần xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

Là một học sinh, em sẽ cố gắng học tập thật tốt, rèn luyện đạo đức, trở thành người có ích cho xã hội, góp phần xây dựng đất nước ngày càng phát triển.