ĐỀ 37: Đọc văn bản và trả lời các câu hỏi: ÔNG PHÕNG ĐÁ Ông đứng làm chi đó hỡi ông? Mà trơ như đá vững như đồng! Đêm ngày gìn giữ cho ai đó, Non nước đầy vơi có biết không? (Nguyễn Khuyến, in tr...

câu 1: Bài thơ "Ông Phỗng Đá" được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Nhân vật trữ tình trong bài thơ là "ông". Bài thơ miêu tả hình ảnh ông phỗng đá với tư thế đứng vững chãi, kiên cường giữa dòng đời biến động. Hình ảnh này ẩn dụ cho sự bất biến, trường tồn của những giá trị truyền thống, đạo đức tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Câu hỏi tu từ cuối cùng "non nước đầy vơi có biết không?" gợi lên nỗi băn khoăn, trăn trở về việc bảo tồn và phát huy những giá trị ấy trong thời đại hiện nay. Bài thơ mang ý nghĩa sâu sắc, nhắc nhở chúng ta cần phải trân trọng và gìn giữ những giá trị tinh thần quý báu của dân tộc.
<>

câu 2: Hai thành ngữ "trơ như đá" và "vững như đồng" trong bài thơ "Ông Phỗng Đá" của Nguyễn Khuyến đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc sắc cho bài thơ.

- Thành ngữ "trơ như đá":
+ Tạo hình ảnh ẩn dụ về sự bất động, vô cảm của ông phỗng đá trước dòng chảy thời gian và biến đổi của cuộc sống.
+ Gợi lên sự cô đơn, lạc lõng của nhân vật trữ tình khi đối diện với thực tại khắc nghiệt.
+ Thể hiện tâm trạng buồn bã, tiếc nuối của nhà thơ trước những thay đổi chóng vánh của xã hội đương thời.

- Thành ngữ "vững như đồng":
+ Nhấn mạnh vào phẩm chất kiên cường, bền bỉ của ông phỗng đá, tượng trưng cho lòng trung thành, sự thủy chung của con người.
+ Đối lập với sự yếu đuối, dễ bị lung lay của con người trước những cám dỗ, thử thách của cuộc đời.
+ Gợi ý về khát vọng vươn tới sự hoàn thiện, trọn vẹn của con người, mong muốn trở nên vững vàng, kiên định hơn.

Sự kết hợp giữa hai thành ngữ này đã tạo nên một bức tranh giàu tính biểu cảm, thể hiện rõ nét tâm tư, tình cảm của nhà thơ Nguyễn Khuyến. Bài thơ không chỉ là lời trách móc nhẹ nhàng, tinh tế mà còn là tiếng lòng sâu lắng, chứa đựng nhiều suy ngẫm về cuộc đời, về giá trị đạo đức, về lẽ sống ở đời.

câu 3: Trong bài thơ "Ông Phỗng Đá", Nguyễn Khuyến đã sử dụng hai câu hỏi tu từ:
- Câu hỏi thứ nhất: "Ông phỗng đá ông đứng làm chi đó hỡi ông?"
+ Tác dụng: Tạo sự tò mò, thu hút người đọc vào nội dung câu hỏi tiếp theo. Đồng thời, câu hỏi này cũng thể hiện sự băn khoăn, thắc mắc của nhà thơ về vai trò, ý nghĩa của ông phỗng đá.
- Câu hỏi thứ hai: "mà trơ như đá vững như đồng!"
+ Tác dụng: Nhấn mạnh sự kiên cường, bất khuất của ông phỗng đá trước mọi thử thách, gian nan. Hình ảnh so sánh "trơ như đá" và "vững như đồng" tạo nên một hình ảnh ẩn dụ đẹp đẽ, gợi lên sức sống mãnh liệt, bền bỉ của con người Việt Nam.

Ngoài ra, việc sử dụng câu hỏi tu từ còn góp phần tăng tính biểu cảm cho bài thơ, khiến cho lời thơ trở nên sinh động, hấp dẫn hơn. Nó giúp người đọc dễ dàng cảm nhận được tâm trạng, suy nghĩ của nhà thơ đối với vấn đề được đặt ra trong bài thơ.

câu 4: Tác giả sử dụng hình tượng "ông Phỗng đá" để thể hiện sự phê phán đối với những kẻ vô trách nhiệm, chỉ biết hưởng thụ lợi ích cá nhân mà không quan tâm đến lợi ích chung của cộng đồng. Hình ảnh "ông Phỗng đá" được đặt trong bối cảnh "đứng trơ trơ", "như đá vững như đồng" gợi lên sự bất động, cứng nhắc, thiếu linh hoạt của những con người này. Câu hỏi tu từ "mà trơ như đá vững như đồng!" nhấn mạnh sự vô cảm, thờ ơ của họ trước những biến đổi của cuộc sống. Đồng thời, việc tác giả so sánh "non nước đầy vơi có biết không?" càng làm nổi bật sự vô tâm, vô tình của những kẻ vô trách nhiệm ấy. Họ không hề quan tâm đến những vấn đề lớn lao của đất nước, của dân tộc, mà chỉ chăm chăm vào lợi ích riêng tư. Qua đó, tác giả muốn gửi gắm thông điệp về sự cần thiết phải có ý thức trách nhiệm, tinh thần cống hiến vì cộng đồng, tránh xa lối sống vị kỷ, ích kỷ.

câu 5: Bài thơ "Ông Phỗng Đá" của Nguyễn Khuyến mang đến cho chúng ta những suy ngẫm sâu sắc về vai trò và ý nghĩa của con người trong cuộc sống. Bài thơ sử dụng hình ảnh ông phỗng đá để ẩn dụ cho sự vô cảm, thờ ơ của con người trước những biến đổi của thời đại. Ông phỗng đá được miêu tả với tư thế bất động, kiên định, nhưng lại thiếu đi sự linh hoạt, nhạy bén. Điều này phản ánh thực trạng của nhiều người trong xã hội hiện nay, họ chỉ biết tuân thủ quy tắc, luật lệ mà không hề quan tâm đến những thay đổi xung quanh mình. Họ trở nên cứng nhắc, bảo thủ, không thể thích nghi với những biến chuyển của cuộc sống.

Thông qua việc đặt ra câu hỏi "ông phỗng đá ông đứng làm chi đó?", tác giả muốn khơi gợi sự tự vấn trong lòng mỗi người. Chúng ta cần phải nhìn nhận lại bản thân, xem xét liệu mình đã đủ linh hoạt, nhạy bén để đối mặt với những thử thách của cuộc đời hay chưa. Nếu cứ mãi bám víu vào những giá trị cũ kỹ, lạc hậu, chúng ta sẽ dễ dàng bị tụt hậu, bỏ lại phía sau.

Ngoài ra, bài thơ còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu rõ bản chất của cuộc sống. Câu thơ "non nước đầy vơi có biết không?" gợi lên sự trăn trở về việc con người có thật sự thấu hiểu những biến đổi của thiên nhiên, xã hội hay không. Khi không nắm bắt được bản chất của cuộc sống, con người rất dễ rơi vào tình trạng hoang mang, lo lắng, thậm chí là tuyệt vọng.

Tóm lại, bài thơ "Ông Phỗng Đá" của Nguyễn Khuyến gửi gắm thông điệp về sự cần thiết của việc linh hoạt, nhạy bén trong cuộc sống. Con người cần phải luôn cập nhật kiến thức, rèn luyện bản thân để thích nghi với những thay đổi của thời đại. Đồng thời, chúng ta cũng cần phải có cái nhìn sâu sắc, thấu hiểu bản chất của cuộc sống để tránh những sai lầm đáng tiếc.