Cơ thể động vật, tương tự như con người, cần một số nhóm dưỡng chất chính để phát triển, duy trì chức năng sinh lý và vận hành các quá trình chuyển hóa. Ta thường chia các chất này thành sáu nhóm cơ bản sau:
1. Nước
- Tỷ lệ lớn nhất trong cơ thể (~60–70% trọng lượng).
- Tham gia vào hầu hết phản ứng sinh hóa, vận chuyển chất dinh dưỡng, điều hòa thân nhiệt, đào thải chất thải.
2. Đạm (Protein)
- Cung cấp các axit amin cần thiết (trong số đó có 10–12 loại axit amin thiết yếu mà cơ thể không tổng hợp được).
- Chức năng: xây dựng và sửa chữa mô, cơ bắp, enzyme, hormon, kháng thể.
3. Carbohydrate (Tinh bột, đường)
- Nguồn năng lượng nhanh và chủ yếu cho hoạt động sống.
- Dư thừa được dự trữ dưới dạng glycogen (cơ, gan) hoặc chuyển thành mỡ dự trữ.
4. Lipid (Chất béo)
- Cung cấp năng lượng dự trữ gấp đôi so với carb.
- Thành phần màng tế bào, tiền chất cho hormon steroid, hỗ trợ hấp thu vitamin tan trong dầu (A, D, E, K).
- Cung cấp axit béo thiết yếu (như omega-3, omega-6).
5. Vitamin
- Hầu hết không tự tổng hợp được (trừ một số động vật có hệ vi khuẩn đường ruột đặc biệt).
- Chia thành vitamin tan trong nước (B-complex, C) và tan trong dầu (A, D, E, K).
- Vai trò điều hòa chuyển hóa, bảo vệ chống oxy hóa, duy trì thị lực, hệ xương, miễn dịch…
6. Khoáng chất (Minerals)
- Vi lượng (Fe, Zn, Cu, Se, I, Mn…) và đa lượng (Ca, P, Mg, Na, K, Cl).
- Tham gia cấu trúc xương, men chuyển hóa, cân bằng điện giải, dẫn truyền thần kinh, co cơ…
Ngoài ra, với một số loài động vật (như gia súc nhai lại, gia cầm, cá…) người ta còn bổ sung thêm:
- Chất xơ thô (động vật nhai lại cần để kích thích vận động ruột và lên men sinh hơi).
- Probiotics/prebiotics (hỗ trợ hệ vi sinh đường ruột, tăng sức đề kháng).
Tóm lại, cân đối và đầy đủ sáu nhóm dưỡng chất trên trong khẩu phần ăn hàng ngày sẽ giúp động vật phát triển khỏe mạnh, sinh trưởng tối ưu và duy trì khả năng sinh sản.