ÔNG PHỖNG ĐÁ Ông đứng làm chi đó hỡi ông? Trơ trơ như đá, vững như đồng. Đêm ngày gìn giữ cho ai đó, Non nước đầy vơi có biết không? (Nguyễn Khuyến, in trong Tổng tập văn học Việt Nam, tập 14, Đặng Đứ...

BloxFruit8386

Bài thơ “Ông phỗng đá” của Nguyễn Khuyến ra đời trong giai đoạn nhà thơ về ở ẩn tại quê nhà, sau khi ông nhận thấy cảnh quan trường nhà Nguyễn đầy tham nhũng, bất công và tha hóa, đồng thời đất nước rơi vào ách đô hộ của thực dân Pháp. Bài thơ được sáng tác khoảng năm 1891-1893, khi Nguyễn Khuyến quan sát đôi phỗng đá trong dinh quan Kinh Lược Bắc Kỳ Hoàng Cao Khải. Qua đó, ông mượn hình ảnh phỗng đá để mỉa mai, châm biếm xã hội nửa phong kiến nửa thực dân, đồng thời bộc lộ tâm trạng chán chường, bất lực nhưng vẫn trăn trở với vận mệnh dân tộc.

Bài thơ thuộc thể loại trào phúng, sử dụng biện pháp ẩn dụ, nhân hóa, so sánh để phê phán xã hội. Nghệ thuật trào phúng trong bài thể hiện qua việc Nguyễn Khuyến so sánh các quan lại phong kiến vô dụng với đôi phỗng đá: đứng trơ trơ, vững như đá, như đồng, nhưng không biết gì về vận mệnh non nước. Cách sử dụng hình ảnh này vừa hài hước, vừa chua xót, làm nổi bật sự bất lực và vô dụng của quan lại trong bối cảnh đất nước suy tàn.

Hình ảnh phỗng đá trong bài thơ được miêu tả qua hai câu đầu:

“Ông đứng làm chi đó hỡi ông?

Trơ trơ như đá, vững như đồng.”

Nhà thơ sử dụng hình ảnh so sánh để mô tả sự tĩnh tại của các quan lại: họ đứng yên, không hành động gì, trơ trơ và cứng nhắc như phỗng đá. Sự tĩnh tại này vừa phản ánh ngoại hình bên ngoài, vừa hàm ý về tính cách vô dụng, thiếu trách nhiệm, không quan tâm đến dân chúng hay vận mệnh đất nước. Hình ảnh phỗng đá được nhân hóa, như đang tồn tại với mục đích vô nghĩa, giống như những quan lại phong kiến chỉ quan tâm đến quyền lợi cá nhân.

Tâm trạng của Nguyễn Khuyến được thể hiện rõ nét qua hai câu tiếp theo:

“Đêm ngày gìn giữ cho ai đó,

Non nước đầy vơi có biết không?”

Câu thơ bộc lộ nỗi chán chường và bất lực của nhà thơ trước bộ máy quan lại vô dụng. Dù quan lại được đặt để “gìn giữ” đất nước, họ lại không nhận thức được trách nhiệm, không hiểu gì về vận mệnh non sông. Câu hỏi tu từ “có biết không?” làm nổi bật sự trăn trở, đau xót cho vận mệnh dân tộc, đồng thời phê phán thói hư tật xấu của quan lại một cách sâu sắc.

Nghệ thuật trào phúng của Nguyễn Khuyến trong bài thơ còn được thể hiện qua từ ngữ giản dị nhưng sắc sảo, cách dùng câu hỏi tu từ, ẩn dụ và so sánh, cùng với nhân hóa hình ảnh phỗng đá. Tất cả những yếu tố này tạo nên nhịp điệu uyển chuyển, dễ nhớ, vừa hài hước, vừa chua xót, giúp bài thơ vừa sinh động, gần gũi, vừa mang tính châm biếm sâu sắc.

Về giá trị nội dung, bài thơ phản ánh hiện thực xã hội phong kiến suy tàn cuối thế kỷ XIX, phê phán sự tha hóa, vô dụng của quan lại. Đồng thời, bài thơ nhắc nhở con người về giá trị đạo đức, lương tâm, trách nhiệm với dân tộc, đồng thời thể hiện tâm trạng trăn trở, lo lắng cho vận mệnh đất nước của nhà thơ.

Tóm lại, bài thơ “Ông phỗng đá” là một tác phẩm trào phúng điển hình của Nguyễn Khuyến, vừa hài hước, vừa sâu sắc phản ánh xã hội suy tàn và bất công. Qua hình ảnh phỗng đá, nhà thơ mỉa mai các quan lại vô dụng, bất lực trước cảnh nước mất, dân đói, đồng thời bộc lộ nỗi trăn trở và tấm lòng yêu nước. Nghệ thuật trào phúng kết hợp với ngôn từ giản dị, hình ảnh sinh động và câu hỏi tu từ sắc sảo khiến bài thơ vừa gần gũi, vừa đầy sức ám ảnh, trở thành tiếng nói phản kháng tinh tế nhưng sâu sắc trước bất công xã hội.

Của bạn, chúc học tốt!