Trần Quốc Toản - anh hùng trẻ tuổi

Trần Quốc Toản (1267-1285), hiệu Hoài Văn Hầu, là một vị anh hùng dân tộc Việt Nam thời nhà Trần. Ông nổi tiếng với lòng yêu nước nồng nàn và tinh thần chống giặc Nguyên Mông bất khuất.

Tiểu sử của Trần Quốc Toản

Trần Quốc Toản sinh năm 1267. Năm 15 tuổi, ông đã được phong Hoài Văn Hầu. Trần Quốc Toản sinh ra trong dòng dõi hoàng tộc. Ông lớn lên trong thời gian quân Nguyên chuẩn bị xâm lược nước ta lần thứ hai.

Có vài nghiên cứu gần đây về thân thế của Trần Quốc Toản. Cha của Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản là Vũ Uy Vương Trần Nhật Duy và mẹ là Quận chúa Trần Ý Ninh. Nếu đây là thông tin chính xác thì Trần Quốc Toản là cháu nội của Trần Thái Tông, là cháu gọi Trần Thánh Tông bằng bác và là em họ của Trần Nhân Tông.

Trần Quốc Toản – Vị anh hùng tuổi nhỏ tài cao

Sự tích của Trần Quốc Toản được ghi lại rất ít trong các bộ chính sử. Căn cứ Đại Việt sử ký toàn thư cùng Khâm định Việt sử thông giám cương mục, vào tháng 10 năm 1282, vua Trần Nhân Tông mở hội nghị Bình Than, cùng quan viên bàn kế chống quân Nguyên. Nhà vua thấy Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản, Hoài Nhân Vương Kiện đều còn trẻ tuổi, không cho dự bàn. Quốc Toản trong lòng hổ thẹn, phẫn nộ, tay cầm thanh kiếm, tay kia bóp nát quả cam lúc nào không hay. Sau đó Quốc Toản lui về thái ấp, huy động hơn nghìn gia nô và người nhà thân thuộc, sắm vũ khí, đóng chiến thuyền, viết lên cờ sáu chữ: "Phá cường địch, báo hoàng ân" (Nghĩa là phá giặc mạnh, báo ơn vua). Sau này, khi đối trận với giặc, tự mình xông lên trước quân sĩ, giặc trông thấy phải lui tránh, không dám chống lại.

Tháng 4 năm 1285, Trần Nhân Tông sai Chiêu Thành vương (khuyết danh), Hoài Văn hầu Quốc Toản cùng tướng quân Nguyễn Khoái đem tiệp binh đón đánh quân Nguyên ở bến Tây Kết. Ngày 10 tháng 5 năm đó, có người về báo cho triều đình là Thượng tướng Chiêu Minh đại vương Trần Quang Khải, Hoài Văn hầu Quốc Toản và Trần Thông, Nguyễn Khả Lạp cùng em là Nguyễn Truyền đem dân binh các lộ đánh bại quân giặc ở các xứ Kinh Thành, Chương Dương. Quân giặc tan vỡ lớn, Thoát Hoan, Bình chương A Lạt phải rút chạy qua sông Lô.

Cái chết Trần Quốc Toản

Năm 1285, khi quân Nguyên Mông rút lui khỏi Thăng Long, Trần Quốc Toản cùng nghĩa quân chặn đánh giặc ở bến Như Nguyệt. Tuy nhiên, do thiếu sự phối hợp với quân triều đình, nghĩa quân của Trần Quốc Toản rơi vào thế bất lợi và hy sinh anh dũng.

Theo một số tài liệu, Trần Quốc Toản đã tuẫn tiết khi mới 18 tuổi. Sau trận Chương Dương, sách sử không đề cập đến Trần Quốc Toản nữa. Thế nhưng trong truyền thuyết dân gian Việt Nam, hình ảnh Trần Quốc Toản thường được định hình là hi sinh khi còn trẻ, cho nên phần lớn tác phẩm phim truyện đều ngầm mặc định Trần Quốc Toản mất vào thời điểm trận Chương Dương diễn ra, tức là năm 1285 theo dương lịch.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng ông đã cải trang và tiếp tục hoạt động chống giặc, sau đó mất ở tuổi 72.

Nhận định

Trần Quốc Toản là một tấm gương sáng về lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm và ý chí quyết tâm chống giặc ngoại xâm. Ông là một vị anh hùng trẻ tuổi tài ba đã hiến dâng tuổi thanh xuân cho sự nghiệp độc lập dân tộc.