a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận: Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài.
Mở bài nêu vấn đề nghị luận, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Qua một vài tác phẩm thơ hiện đại trong chương trình Ngữ văn 9 - tập 1, làm rõ: “Một cuộc thám hiểm thực sự không phải ở chỗ cần một vùng đất mới mà cần một đôi mắt mới”.
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm: vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lý lẽ và dẫn chứng.
Lưu ý: Thí sinh có thể triển khai theo những cách khác miễn là hợp lí, thuyết phục. Sau đây là một số định hướng:
* Giới thiệu vấn đề cần nghị luận, trích dẫn ý kiến,chốt tác phẩm chọn để làm rõ vấn đề.
* Giải thích ý kiến:
- cuộc thám hiểm thực sự: Quá trình lao động nghệ thuật của nhà văn để sáng tạo nên tác phẩm đích thực.
- Vùng đất mới: Những đề tài hiện thực cuộc sống chưa được khám phá, chưa viết và thể hiện trong tác phẩm.
- Đôi mắt mới: Cái nhìn, cách cảm thụ đời sống có những điểm mới, sự sáng tạo, thể hiện dấu ấn phong cách của nhà văn.
=> Ý kiến trên đề cập đến quá trình lao động nghệ thuật của nhà văn; giá trị, sức sống của một tác phẩm, cụ thể là: đề tài, phạm vi cuộc sống có thể không mới những quan trọng nhất là phải có sự sáng tạo, có cái nhìn và cách cảm thụ độc đáo, có sự khám phá nghệ thuật, tác phẩm phải in dấu của nhà văn. Trong sáng tác văn học, đề tài mới chưa phải là cái quyết định giá trị của tác phẩm mà giá trị tác phẩm và phong cách nghệ thuật của nhà văn được quyết định bởi cách nhìn, cách cảm thụ đời sống của người cầm bút, sự khám phá,sự sáng tạo của nhà văn...
* Chứng minh: Làm sáng tỏ ý kiến qua một vài tác phẩm trong chương trình ngữ văn 9, tập 1. Lưu ý:
- HS tùy chọn khoảng 2 tác phẩm là thơ hiện đại, phân tích nhằm làm rõ được vấn đề. Có thể chọn hai tác phẩm chung đề tài nhưng cách thể hiện khác nhau. (VD: Cùng viết về người lính nhưng Chính Hữu và Phạm Tiến duật lại có cách thể hiện khác nhau). Có thể so sánh đến các tác phẩm khác ngoài chương trình có chung đề tài nhưng ở tác phẩm đang phân tích lại có đôi mắt mới ra sao…
- Cần lựa chọn và phân tích dẫn chứng sao cho làm rõ hai khía cạnh: vùng đất phản ánh - đề tài cuộc sống là quen thuộc nhưng quan trọng là có “đôi mắt mới”
* Đánh giá:
- Các tác phẩm đã thể hiện rõ sự khám phá, sáng tạo, cách nhìn, cách cảm thụ đời sống mới mẻ từ những đề tài quen thuộc của các tác giả. Chính điều đó đã làm cho tác phẩm sống mãi với thời gian và ghi dấu ấn của nhà thơ trong nền văn học…
- Ý kiến trên đã giúp ta hiểu thêm về quá trình lao động nghệ thuật của một nhà văn, giá trị của văn chương đích thực. Từ đó giúp ta có thêm một góc nhìn, góc đánh giá về văn chương, về nhà văn và quá trình sáng tác đồng thời mang đến cho nhà văn bài học trong sáng tạo nghệ thuật.
- Nếu đã có cái nhìn giàu tính khám phá, phát hiện mà lại còn tiếp cận, tìm kiếm một đề tài mới mẻ thì sức sáng tạo của nhà văn và giá trị của tác phẩm càng cao. Vì thế coi trọng “đôi mắt mới” nhưng cũng không thể phủ nhận “vùng đất mới” trong thực tiễn sáng tác.
- Để có được điều trên, nhà văn cần trau dồi tài năng, bồi dưỡng tâm hồn, lao động nghệ thuật,…
d. Sáng tạo: Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.
e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo đúng quy tắc chính tả, dùng từ đặt câu.