Em hiểu như nào về câu nói "cõng rắn cắn gà nhà", em có đồng tình với nhận định đó về Nguyễn Ánh hay không?

+ Định nghĩa

"Cõng rắn cắn gà nhà" là một thành ngữ phổ biến được sử dụng để chỉ tình huống khi cố gắng giúp đỡ một ai đó nhưng lại gặp phải tác động tiêu cực hoặc nguy hiểm từ người mà mình đang cố giúp. Ý nghĩa của thành ngữ này là mô phỏng việc mang rắn đến gần gà nhà, khiến rắn tấn công gà và gây hại cho nó. Tương tự, trong cuộc sống, khi ta cố gắng giúp đỡ một người nhưng lại bị ngược lại hoặc gặp phải tác động tiêu cực từ người đó, ta sẽ thấy sự trớ trêu và mất công trong việc giúp đỡ.

+ Tôi nghĩ cần nhìn nhận về công và tội để đánh giá một nhân vật. 

- Xét ở Nguyễn Ánh công lao

• Thành lập và duy trì triều đại Nguyễn: Vua Gia Long đã thống nhất quốc gia và xây dựng một chính quyền ổn định, kéo dài suốt hơn 140 năm.
• Đẩy lùi sự xâm lược của các thực dân: Vua Gia Long đã đánh bại các thế lực xâm lược như quân Tây Sơn và quân Nguyễn Huệ (Nguyễn Quang Bình) để giành lại quyền kiểm soát đất nước.
• Thúc đẩy cải cách và phát triển: Vua Gia Long đã thực hiện những biện pháp cải cách quan trọng, bao gồm đổi mới hệ thống hành chính, xây dựng cơ sở hạ tầng, khuyến khích nông nghiệp và thương mại.

1- Giết hại công thần.

Nếu Lê Thái Tổ chỉ vì vụ án của Phạm Văn Xảo, và vụ Trần Nguyên Hãn tự tử trước khi về triều định tội mà bị ghép vô cái khuôn sát hại công thần thì chúng ta cũng nên biết rằng, Nguyễn Ánh trong cuộc đời mình cũng đã giết hại 3 công thần.

– Người thứ nhất, Nguyễn Văn Thành tổng trấn Bắc Thành, là người đã theo Nguyễn Ánh từ rất sớm, lập nhiều công lao, khi Nguyễn Ánh đại bại ở Rạch Gầm Xoài Mút tàn quân chỉ còn lèo tèo mấy mống, Nguyễn Văn Thành là người đã cõng Nguyễn Ánh đi chạy nạn, bỏ qua thân phận đi cướp đồ ăn của dân về nuôi chúa, suýt bị dân tang chết, kết cục: chết cả cha lẫn con. (Nguồn: Đại nam thực lục hoặc google để biết chi tiết)

– Người thứ hai, Đỗ Thanh Nhơn. Nếu nói giết Nguyễn Văn Thành chỉ là sự bạc bẽo, thì lần giết Đỗ Thành Nhơn còn thể hiện sự ngu dại của Nguyễn Ánh. Khi dòng chính các chúa Nguyễn bị Tây Sơn giết, Nguyễn Ánh từ một đứa cháu họ xa được các thuộc tướng trong đó có Đỗ Thành Nhơn tôn lên làm Chúa thượng, địa vị thay đổi một phát lên trời. Đỗ Thanh NHơn lúc đó là tướng của quân Đông Sơn được Nguyễn Nhạc đánh giá là đối thủ đáng gờm nhất phe Gia Định. Nguyễn Ánh sau này khép Đỗ Thanh Nhơn vào tội mưu phản, ngầm giấu đao phủ gọi Đỗ Thanh Nhơn tới nhà rồi giết.

Việc này khiến quân Đông Sơn nổi giận tạo phản, Nguyễn Nhạc hay tin Thanh Nhơn đã chết thì mừng như bắt được vàng dẫn quân Nam hạ, rồi sau đó tới Nguyễn Huệ, Nguyễn Ánh đại bại phải “tẩu quốc” ôm theo cây vàng cây bạc chạy qua Xiêm xin thần phục để cầu cứu.

– Người thứ 3: Đặng Trần Thường, không thích người này cho lắm, nên chỉ liệt ra cho đầy đủ.

2- Cắt Trấn Ninh cho Lào:

Bản đồ cương thổ về Trấn Ninh
Cái này được ghi nhận trong Đại Nam thực lục phần cương thổ về Trấn Ninh như sau:

“Tính ra trong vòng hơn 300 năm Trấn Ninh vẫn theo chức cống, đất rộng dân đông, đứng đầu các Man, TRình Quang là đô ấp. Cuối đời Vĩnh Hựu tôn thất nhà Lê là Duy Mật chiếm cứ hơn 30 năm, đến năm Cảnh Hưng thứ 31 mới dẹp được, rồi cho thị tộc Cầm nối đời làm xà chánh xà phó …. Bản triều đầu đời Gia Long, Thiệu Ấn nước Vạn Tượng có công đánh giặc (Tây Sơn), do đó đem đất này cho Vạn Tượng”

Trấn Ninh hay xứ Bồn Man vốn là đất nội thuộc Đại Việt từ đời Lê Thái Tổ, Thái Tông, đời Thánh Tông, xứ này tạo phản, Thánh Tông thân chinh dẫn quân Tây chinh đánh cả Ai Lao, Lang Xang, Lão qua lấy lại được vùng này, đây là khu vực theo nhận xét của Minh Mạng là “có vị trí chiến lược”, là lá chắn vùng đệm của nước ta với các nước phía Tây như Xiêm, Miến, Ai Lao, cũng như có tác dụng nối lại vùng đất miền Trung vốn dài và hẹp dễ bị chia cắt của nước ta, Lê Duy Mật từng dựa thế khu này mà chống lại nhà Trịnh hơn 30 năm.

Gia Long nhờ Lào góp công lớn trong việc đánh Tây Sơn nên nhẹ như lông hồng, cắt trả công cho Lào.

Ở đây một lần nữa chúng ta thấy được tác hại của việc mời quân nước ngoài vào đánh trong nước. Chả ai đương không rảnh rỗi sẽ hao tốn sinh mạng binh sĩ, quân lương, chiến phí cho mấy vạn quân để khơi khơi giúp không công người ta cả, ngay cả nhà Thanh sau khi bị Tây Sơn đánh bại rút về, Càn Long còn gửi yêu sách đòi lấy lại đất cách 40 dặm sông Đổ Chú (Theo Việt Thanh chiến dịch) rồi mới cho Tây Sơn đầu hàng (Nguyễn Huệ từ chối), Lào chỉ là một đồng minh thuộc dạng yếu trong khu vực lúc đó, ai cũng bắt nạt được, nhưng nhờ có công đánh Tây Sơn mà phải cắt trả Trấn Ninh, thì cứ thử tưởng tượng Xiêm La với vị thế là thiên triều của Nguyễn Ánh lúc đó thành công đánh lại Gia Định thì nước ta cần trả giá cái gì ?

Tiếc Trấn Ninh quá nếu không nước mình giờ rộng thêm 40.000km vuông ấy chứ…

3- Kéo quân Xiêm về giết dân:

Vũ khí quân Xiêm bỏ lại ở trận Rạch Gầm-Xoài Mút

Cây vàng cây bạc (bunga mas dan perak), vật phẩm tượng trưng cho sự thần phục mà các chư hầu phải dâng lên vua Xiêm. Nguyễn Ánh đã 06 lần dâng cây này để đổi lấy sự hậu thuẫn của vua Xiêm trong cuộc chiến với Tây Sơn. Việc nộp cây này chỉ được ngưng lại sau khi tiêu diệt xong Tây Sơn vào năm 1802.
Sau đợt giết Đỗ Thanh Nhơn và bị Tây Sơn đánh phải bỏ nhà đi phượt, Nguyễn Ánh cầm theo cây vàng cây bạc biểu tượng của việc thần phục dâng lên Xiêm, chấp nhận từ bỏ chính sách đối ngoại để xin Xiêm giúp đỡ, có thể nói Gia Long đã mở ra tiền lệ chưa từng có trong lịch sử của nước ta là lần đầu tiên nước ta được vinh hạnh làm thần tử của thiên triều Xiêm La. (Nguồn: Quan hệ Việt Xiêm Nguyễn Duy Chính)

Xiêm La sau đó phái 2 (hoặc 4 vạn quân tùy theo số liệu từng nguồn) vào giúp Nguyễn Ánh đánh Tây Sơn, tuy nhiên Tây Sơn chưa đánh được mấy thì dân Nam Bộ lãnh đủ đầu tiên khi quân Xiêm đi đến đâu cướp hiếp đốt phá dân chúng tan nát đến đấy, Nguyễn Ánh bất lực hoặc có cản hay không thì cũng chỉ có trời mới biết, chỉ biết trong sử nhà Nguyễn có viết Nguyễn Ánh từng than rằng: “quân Xiêm ác quá thà hãy lui binh chứ đừng làm khổ dân”

Tuy vậy, ngay mấy dòng sau, không thấy quân Nguyễn Ánh lui binh mà hợp binh của Nguyễn Ánh và quân Xiêm bị Nguyễn Huệ dần cho một trận tơi tả ở trận Rạch Gầm, tàn binh chỉ còn sót mấy mống, ôm Nguyễn Ánh trốn chạy tiếp.

Chưa dừng lại ở đó, Nguyễn Ánh vẫn tiếp tục mời quân Xiêm vào tiếp lần nữa, tuy nhiên các tướng Xiêm sợ nên tên này đùn tên kia không chịu đi, nên mới có cái câu: “Bọn chúng sợ Nguyễn Huệ như sợ cọp”, câu này vốn chẳng phải được dùng để khen Nguyễn Huệ mà chỉ là câu bực bội của Nguyễn Ánh chửi tướng Xiêm nhát gan khi mời Xiêm không được mà thôi.

Tính ra thì cái câu nói, thương cho dân, nó cũng chỉ là một câu nói mà thôi.

4- Góp gạo cho quân Thanh:

Đại Nam thực lục ghi nhận: “Nguyễn Ánh Sai Cai cơ Nguyễn Đình Đắc đi dò tình hình Bắc Hà. Mùa hạ năm Kỷ dậu [1789], vua nghe tin người Thanh đem quân Lưỡng Quảng vì nhà Lê mà đánh giặc Tây Sơn, bèn sai sứ thần là bọn Phan Văn Trọng và Lâm Đề mang thư sang Thanh và đem 50 vạn cân gạo giúp lương cho quân. Gặp bão đắm cả ở biển lâu không nghe tin tức. Đến đây nghe tin quân Thanh bị giặc đánh bại, đã không đánh lại mà còn phong cho [giặc]. Vì vậy mới sai Đình Đắc đi dò tin tức vua Lê, nhân tiện chiêu dụ những hào kiệt Bắc Hà.”

Đây cũng là thời điểm mà chính sử nhà Nguyễn than thở về việc dân chúng Gia Định đói khổ do bị quân Tây Sơn cướp phá, nhưng chính ở thời điểm dân đói khổ như thế, Nguyễn Ánh vẫn không hề tiếc rẻ 50 vạn cân gạo để nhân cơ hội tạo mối quan hệ tốt đẹp với thiên triều thứ hai là nhà Thanh. Đấy quả là tài năng ngoại giao không hề nhỏ chút nào nhỉ ?!

5- Hiệp ước Versailles

Hiệp ước này gồm 10 khoản, nội dung chính là về việc Hoàng đế Pháp cam kết cung cấp cho Nguyễn Ánh 4 chiếc tàu chiến loại frégaté cùng 1.200 bộ binh 200 pháo binh và 250 lính Cafres (lính da đen châu Phi) và các phương tiện trang bị vũ khí tương ứng; ngược lại Nguyễn Ánh chấp thuận nhường cửa biển Đà Nẵng và quần đảo Côn Lôn cho Pháp, cho phép người Pháp được quyền tự do buôn bán và kiểm soát thương mại của người nước ngoài ở Việt Nam mỗi năm sẽ đóng trả cho Pháp một chiếc tàu giống với loại tàu Pháp viện trợ đồng thời cung cấp lương thực và quân nhu thiết yếu cho Pháp khi Pháp có chiến tranh với một nước khác ở khu vực Viễn Đông.

Hiệp ước này được ký khi Nguyễn Ánh giao hoàng tử Cảnh làm con tin cho Đa Bá Lộc đại diện đem qua Pháp trong tình thế tuyệt vọng khi phải đi tẩu quốc, và quân thiên triều Xiêm La cũng đã bị đánh bại, hiệp ước này sau đó không được Pháp thực thi do dính Cách Mạng Pháp năm 1789, sau này vua Pháp (Napoleon III) dùng để làm cớ để thuyết phục Quốc hội Pháp thông qua việc tấn công xâm lược Đại Nam.