Cây rơm không có lá Nở một giấc mơ vàng Cọng rơm gầy gò quá Nuôi chín bao mùa màng Dáng cây rơm nghĩ ngợi Bao vất vả đi qua Cho mùi cơm gạo mới Hương toả lan trước nhà Ngày ủ bóng cho gà Đêm quây thà...

Đã rất lâu rồi, tôi không được thấy cây rơm. Nằm sâu trong tâm trí người làng. Hôm qua, trên ti vi, em đã thấy những cảnh người dân đốt rơm rạ, làm ô nhiễm môi trường, che khuất tầm nhìn của người tham gia giao thông. Thương thay cho một đời rơm rạ. Động lòng, tôi lại nhớ ngày xưa. Cây rơm gợi lại trong đầu tôi , nỗi nhớ làng quê .
Chúng tôi, sinh ra và lớn lên cùng rơm rạ. Ngày chúng tôi sinh ra là ngày gặt lúa, vụ cày nào đó. Cả ba chị em chúng tôi đều sinh vào mùa thu. Mùa mà lúa đã vào bồ, rơm rạ đã sắp về sân. Tôi được sinh vào nửa đêm hai tám tháng bảy âm lịch. Rơm đã ủ ấm, tỏa hương thơm nghi ngút những ngày đầu đời của tôi. Rơm tết thành mũ đội đến trường. Cái nùn rơm giữ lửa cho thợ cày, thợ cấy. Đống rơm đứng lù lù ngoài cổng. Có đứa trẻ nào cùng trang lứa mà không từng nằm dưới, trên và trong rơm. Vào vụ, rơm phơi kín sân kho hợp tác, dọc đường làng. Màu vàng ấm áp no đầy trải khắp và mùi thơm ấm áp. Thứ được coi là xác cây lúa, càng nắng, gió hanh hao càng vàng óng. Rơm như vỏ kén, ôm bọc tuổi thơ chúng tôi. Khi rơm đã khô, nhà nào nhà nấy, gom thành từng đống, đánh cây rơm. Từng núi rơm mọc lên khắp mọi nhà. Nhìn vào cây rơm, biết nhà ai nhiều hay ít thóc, biết làng bội thu hay mất mùa. Tôi từng viết: “Làng xưa, no đói ngó rơm,trâu nhai gió bấc, nắng thơm tiếng gà…”. Cây rơm đứng bên cổng nhà, góc vườn hay góc sân. Nó một lần nữa khiêm tốn, hứng chịu gió mưa, rét buốt suốt cả mùa đông sang xuân.Bố tôi là  cán bộ Nhà nước, nhưng ông lại rất thạo việc nông. Từ cày bừa, gieo hạt và đan lát, chăn nuôi, thời vụ ông đều làm một cách thuần thục. Bố thường đảm nhiệm đánh cây rơm. Rơm đã khô nỏ, mẹ tôi vun thành từng đụn nhỏ quanh cây rơm. Bố dùng nạng rơm,  xúc rơm hất lên đống. Ban đầu, việc này đơn giản. Cây rơm đã cao quá đầu người, hất rơm mới khó. Tôi thường được bố cho trèo lên đống, rải rơm và dẫm đều xung quanh. Tôi rất thích việc này. Tay bám vào cột trụ, xoay quanh đống rơm. Muốn cho cây rơm tròn, cột trụ luôn là tâm điểm. Nhiều lần tôi trượt chân, kéo theo cả mảng rơm, lăn xuống đất. Bố lại đẩy đít lên. Có lúc cố tình để cho bố hất rơm trùm kín đầu. Chóp cây rơm, mẹ tôi buộc từng túm rơm, bảo tôi trèo thang, buộc chúng vào cột trụ, làm cái nón che mưa nắng cho rơm.Suốt mấy tháng liền, cây rơm là nguồn thức ăn dự trữ cho trâu, bò. Nó cũng vơi đi một cánh nhanh chóng. Trâu bò, chó mèo, gà vịt ngắm chúng tôi chơi đùa, trốn tìm quanh đống rơm. Lớp rơm ngoài, chịu sương gió, những cái năng gắt, màu sậm lại. Bên trong, rơm vẫn vàng óng, thơm phức. Ra Giêng rơm thấp xuống và teo tóp. Đến lúc chỉ còn cây cột và cái chóp nón chơ vơ trên nền đất. Rơm giống như mẹ tôi, gầy mòn, héo úa qua bao sương gió, mưa, rét của những ngày đông lê thê.
Ngày không thể ra đồng, mẹ thường lấy rơm nếp ra tuốt làm chổi. Rơm nếp là thứ rơm được cất riêng. Mẹ bó thành từng bó lớn, xếp ngay ngắn, phần bông về một phía, cất nơi khô ráo. Mẹ tôi không chỉ biết đan quạt nan giỏi mà kết chổi rơm cũng rất khéo. Mẹ lựa từng bông, tuốt bỏ phần lá lúa rồi buộc chúng lại thành “con” bằng chính sợi rơm. Những con rơm được kết lại, dàn đủ độ dày của chổi. Phần tay cầm, mẹ cuốn bằng những sợi rơm đã tết tròn. Tay mẹ thoăn thoắt như đang múa trên rơm vàng. Có cảm giác từng ngón tay của mẹ đều có mắt. Phần giữa tay cầm và thân chổi, được mẹ trang trí bằng cọng rơm, cắt ngắn, trông như cái váy của chổi. Chổi rơm thuộc về “giống cái”. Người phụ nữ nào cũng gần gũi với cây chổi. Mẹ tôi hay nhắc: “Đừng có ôm rơm cho nặng bụng”. Được vài chục cái là mẹ mang ra chợ. Trong làng, cũng nhiều người không biết làm, phải mua chổi của mẹ.
Tôi yêu rơm rạ như yêu thương cha mẹ, làng xóm, quê hương. Nó nhắc tôi nhớ một tuổi thơ cay xè vì khói rơm. Những chiều đông hun chuột. Những trưa rặt mải nướng khoai. Mả Tây, Đồng Đèo, Trũng Lầu, Gò Gianh… biết bao tên ruộng ở làng mà rạ rơm chưa phủ lấp. Tôi khởi hành từ rơm rạ để tới những thành phố nguy nga. Và, cho dù thế nào tôi vẫn biết ơn rơm rạ. Rơm rạ làm nên tôi, vây bọc lấy tôi như kén bọc tằm. Xin được chắp tay ngợi ca để tự nhắc mình đừng vô ơn với rơm rạ.