Trước đèn xem truyện Tây minh, Gẫm cười hai chữ nhân tình éo le. Hỡi ai lẳng lặng mà nghe, Dữ răn việc trước, lành dè thân sau. Trai thời trung hiếu làm đầu, Gái thời tiết hạnh là câu trau mình. Có ngư...

Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888) là một trong những nhà thơ lớn nhất của dân tộc Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX. Truyện “Lục Vân Tiên” là tác phẩm xuất sắc của ông được lưu truyền rộng rãi trong nhân dân. Lục Vân tiên – nhân vật chính của tác phẩm, thể hiện lý tưởng của Nguyễn Đình Chiểu. Đoạn trích trên thể hiện tấm lòng của Lục Vân Tiên đối với người thầy của mình khi tạ thầy xin về đi thi.
Mở đầu đoạn trích là những lời thơ giới thiệu về Lục Vân Tiên, nhân vật chính của truyện thơ:
Trước đèn xem truyện Tây minh,
Gẫm cười hai chữ nhân tình éo le.
Hỡi ai lẳng lặng mà nghe,
Dữ răn việc trước, lành dè thân sau.
Trai thời trung hiếu làm đầu,
Gái thời tiết hạnh là câu trau mình.
Có người ở quận Đông Thanh,
Tu nhân tích đức, sớm sinh con hiền.
Đặt tên là Lục Vân Tiên,
Tuổi vừa hai tám, nghề chuyên học hành.
Qua những vần thơ trên, chúng ta có thể thấy rằng Lục Vân Tiên là người quận Đông Thanh, hai mươi tám tuổi và đang học hành chăm chỉ để thi cử. Cụ Đồ Chiểu còn nêu lên phẩm chất thời bấy giờ của người con trai và con gái. Đó là người con trai phải đặt chữ hiếu lên hàng đầu còn con gải phải biết giữ gìn tiết hạnh.
Ngôn ngữ tác giả sử dụng trong đoạn thơ mộc mạc, bình dị, gần với lời nói thông thường, mang màu sắc địa phương Nam Bộ. Nó có phần thiếu trau chuốt, uyển chuyển nhưng lại phù hợp với ngôn ngữ kể, rất tự nhiên, dễ đi vào quần chúng. Lục Vân Tiên là một truyện thơ Nôm mang tính chất là một truyện kể dân gian: chú ý đến cốt truyện, còn nhân vật chủ yếu thể hiện bằng hành động hơn là miêu tả nội tâm. Nhân vật của Nguyễn Đình Chiểu còn là hoá thân cho lý tưởng hoặc thái độ yêu ghét của ông.
Qua đoạn thơ trên, ta thấy được hình ảnh Lục Vân Tiên được hiện lên với những nét vẽ đầu tiên đầy khí khái. Từ đó thể hiện tình cảm của tác giả dành cho nhân vật Lục Vân Tiên, đó là sự lý tưởng hóa hình tượng trong lòng tác giả.