Chủ đề: thuyết trình về ẩm thực của người Ê - đê Câu hỏi: Chia thành các phần nhỏ từ chủ đề Thông tin về các phần nhỏ của chủ đề

Người Êđê không chỉ hấp dẫn du khách với nền văn hóa truyền thống lâu đời mà còn có nền ẩm thực đặc sắc và những món ăn độc đáo, là sự hòa quyện của hương vị núi rừng. 

Theo Từ điển Việt Nam thông dụng thì ẩm thực chính là ăn uống, là hoạt động cung cấp năng lượng cho con người sống và làm việc. Theo nghĩa rộng, văn hóa ẩm thực là một phần văn hóa nằm trong tổng thể, phức thể các đặc trưng diện mạo về vật chất, tinh thần, tri thức, tình cảm…, khắc họa một số nét cơ bản; đặc sắc của một cộng đồng, gia đình, làng xóm, vùng miền, quốc gia… Nó chi phối một phần không nhỏ cách ứng xử và giao tiếp của một cộng đồng, tạo nên đặc thù của cộng đồng ấy. Theo nghĩa hẹp, văn hóa ẩm thực là những tập quán và khẩu vị; những ứng xử, tập tục, kiêng kỵ, những phương thức chế biến, bày biện trong ăn uống và cách thưởng thức món ăn của con người. 

Ẩm thực Ê Đê (Tiếng Êđê: Drăp Bơng huă Anak Ê Đê) là sự hòa trộn tinh tế của thảo dược, gia vị và thực phẩm tươi sống với những phong cách nấu nướng đặc biệt. Mỗi món ăn hay toàn thể bữa ăn đều có sự phối trộn tinh tế giữa vị cay, chua, và đắng. Thông thường chế biến món ăn trong gia đình là bàn tay khéo léo của phụ nữ, nhưng trong các đám lễ lớn thì các món ăn được thực hiện công phu bởi người đàn ông.

Người Ê đê quan niệm bữa ăn là nơi giao tiếp thân mật của mọi người. Trong bữa ăn, món ăn chính là cơm tẻ, trước kia được nấu trong nồi đất hay nồi đồng lớn cho đại gia đình, ăn cùng với nhiều món được chế biến theo các cách khác nhau, theo khẩu vị của mỗi nhóm địa phương nói chung là sử dụng nhiều các gia vị cay như: ớt, gừng, riềng, cà ri và các loại thảo dược khác... Đó là các món thịt bò xào gừng sả, các loại thịt thú rừng, các món hầm như canh làm từ bột gạo xay nhuyễn từ loại "adjao" thảo dược để nấu hầu món soup, tựa rất giống các món cà ri của ấn độ, hoặc rán, các loại rất phổ biến salad và cay như: Đu đủ, xoài, măng chua, cà đắng, các loại cá khô, các loại thịt khô... Người Ê đê ăn tráng miệng bằng hoa quả tươi hay những loại bánh truyền thống thường làm bằng bột gạo, bột sắn trộn các loại chuối chín lấy nước thơm. Đặc biệt, người Ê đê luôn coi thú ẩm thực là cách giải trí ưa thích nhất.

Sau đây em xin giới thiệu về một số món ăn tiêu biểu trong ẩm thực người Ê đê.

Vếch theo tiếng Êđê thực chất là phần đầu ruột non của động vật ăn cỏ. Trong đoạn ruột ấy có chứa cả dịch tiêu hóa và phần cỏ vừa đi qua khỏi phần dạ dày của con vật. Đối với người Êđê; vếch của các loài động vật ăn cỏ như: thỏ, dê, nai, hoẵng săn bắt được trong rừng hay trâu; bò chăn thả trong rừng thường được ưa chuộng nhất bởi chúng chỉ ăn cỏ và lá cây rừng nên ruột rất sạch.

Người có kinh nghiệm nhất sẽ chọn một đoạn ruột non liền kề với bao tử bò; dùng lạt buộc chặt hai đầu rồi mới cắt ra để riêng. Đoạn ruột này được chần qua nước sôi; bóp lấy phần dịch tiêu hóa bên trong pha với nước, lọc, lắng rồi cô đặc, tẩm ướp gia vị. Những phần nội tạng khác cùng với da; đuôi, thịt bạc nhạc, mép bò… được luộc sơ, cắt miếng rồi nấu cùng loại gia vị đặc biệt vừa chế biến từ vếch và nhiều gia vị khác như ớt, củ nén, sả, riềng, tiêu rừng, hạt cây rừng để làm đậm đà thêm hương vị món ăn…

Đặc sản lẩu lá rừng Tây Nguyên chỉ dùng để đãi khách ở Tây Nguyên; dân tộc Ê Đê thường tốn rất nhiều công sức để hái các loại lá nằm sâu trong rừng; muốn lẩu lá ngon thì phải kiếm được nhiều loại lá; món này là món cứu đói cho đồng bào dân tộc lúc mất mùa đói kém; tất cả các loại lá được nấu với thịt heo rừng , ớt, các loại gia vị khác tạo thành hương thơm quyến rũ. Khi thưởng thức bạn sẽ cảm nhận được vị đắng; bùi, chát của từng loại rau; vị ngọt dai thơm ngon của thịt heo rừng .

Rượu cần thường là cơm nguội đã phơi được hai ngày nắng, sau đó trộn đều với men (do bà con tự làm). Để có loại men đặc biệt này, người Êđê phải vào rừng tìm vỏ và lá cây ana h’jam mang về phơi khô để làm men theo công thức đặc biệt. Cơm sau khi được trộn đều với men được cho vào ché rồi đổ nước vào ủ. Ở phía trên và dưới đáy ché là một lớp trấu có tác dụng ngăn cho bã rượu không chạy vào trong cần khi hút.

Những chén rượu cần chất lượng là khi người uống châm nhiều lần nước vào mà vẫn giữ được vị ngon ngọt, thơm nồng. Dùng loại nước suối trong vắt để châm rượu. Nước suối mát lạnh ngấm vào men tạo cho rượu cần một mùi vị rất đặc biệt, vừa mát lạnh, lại vừa có vị ngọt, dịu nhưng cũng có vị chát …

Đến với nền ẩm thực Ê đê là đến với các món ăn có hương vị độc đáo và đạm đà bản sắc dân tộc. Các bạn nên nếm thử các món ăn hấp dẫn của người Ê đê dù chỉ một lần để cảm nhận hương vị độc đáo của chúng.