phân tích bài thơ nhân tình thế thái của Nguyễn Công Trứ (phân tích từng cặp câu thơ nữa ạ)

          Nhân tình thế thái hoặc thế thái nhân tình là những tình người và thói đời được thể hiện qua thơ ca văn học. Nó phản ánh về lối sống, về cách ứng xử của người đương thời qua câu thơ bài hát. Nhưng đáng tiếc chuyện thế thái nhân tình được ghi lại dường như chỉ là những thói đời thay trắng đổi đen, lừa dối, và lắm thị phi. Nó phản ánh về những chuyện tiêu cực nhiều hơn là tích cực. Nguyễn Công Trữ ngày xưa khi nhìn vào đời cũng ngán ngẩm than rằng:

Thế thái nhân tình gớm chết thay
Lạt nồng trông chiếc túi vơi đầy

Hễ không điều lợi, khôn thành dại
Ðã có đồng tiền dở cũng hay  

       Tình người dễ phôi pha. Cuộc sống thì bon chen, tranh dành, đầy khổ ải cũng chì vì lắm bất công.

Hễ không điều lợi, khôn thành dại
Ðã có đồng tiền dở cũng hay  

Suy ra cho kỹ chi hơn nữa
Bạc quá vôi mà mỏng quá mây.

        Ở trong cuộc đời lắm thị phi ấy con người phải khôn ngoan chưa đủ mà còn phải khôn ranh, ma mãnh. Chung quy sự đời vẫn là bạc bẽo và mong manh của tình người. Nhìn thế thái nhân tình mà ngán ngẩm, cuộc sống quá khắc nghiệt, lòng người đổi trắng thay đen khiến nhiều khi chúng ta chẳng dám tin vào một ai. Tình nghĩa hôm qua, hôm nay hóa hận thù, ganh ghét nhau, hãm hại nhau cũng chỉ vì một chút danh, một chút bổng lộc trần gian.

Chút lợi danh, tính toan mưu kế
Mà lãng quên chữ nghĩa, chữ nhân

       Con người chỉ kết bạn bè với những ai có lợi cho họ và dường như lại luôn xa lánh những ai không có lợi, và càng bỏ rơi những ai đang lâm cảnh bi ai. Con người thường tính toán khi giao tiếp, thường tìm bạn khi có lợi và rời xa nhau khi mối lợi không còn. Có thể nói Nguyễn Bỉnh Khiêm đã nhận thức khá sâu sắc và đã lên án mạnh mẽ thói đời đen bạc, Đó cũng là cách thể hiện tháo đố đối với thế thái nhân tình của một nho sĩ có hoài bão.

Vẫn chạy theo sa hoa, hào nhoáng
Người sang kết bạn, kẻ khó quay lưng
Tính chi li xem có lợi cho mình
Thì miệng mới cười, nói lời nhân ái

         Có bao nhiêu người sống với nhau lấy tình nghĩa làm đầu? Liệu rằng ở giữa hàng ngàn, hàng vạn người kia có mấy ai là tri kỷ, mấy ai là người thật lòng đáng cho ta tin tưởng? có tiền là có tất cả nhưng có mấy ai đem tiền để mua lấy nghĩa nhân? Tình người dường như không được mua và càng không thể cho không. Nhìn chúng, tiếng cười trào lộng nhắm vào nhân tình thế thái trong thơ của Nguyễn Công Trứ xuất hiện khá nhiều, mang nhiều sắc thái, cung bậc khác.

       Nguyễn Công Trứ là một trong những tác giả lớn nhất của nề văn học trào phúng Việt Nam thời trung đại. Trong thơ của ông luôn mang đến nhiều cung bậc tiếng cười, tiếng cười chua chát về thế thái nhân tình đen bạc là một trong những phương diện sâu sắc đó.