Phân tích "Quê người" của Vũ Quần Phương

“Quê hương mỗi người chỉ một” là một câu mà ai cũng biết. Nhưng cũng có một số người lại cho rằng quê hương cũng có thể có rất nhiều. Nơi mà ta sinh sống lâu nhất cũng được gọi là quê hương, nơi ta sinh ra lớn lên cũng được gọi là quê hương, quê của bố cũng là quê hương mà quê của mẹ cũng là quê hương. Chính vì thế mà có cái tên “Quê người” ra đời.

“Quê người” là một tác phẩm của tác giả Vũ Quần Phương. Bài thơ chỉ có ba khổ thơ ngắn gọn với ngôn từ giản dị cùng những hình ảnh lặp lại nhưng vẫn rất giàu cảm xúc.

Trên cao thì nắng cũng quê ta

Cũng trắng màu mây bay phía xa

Đồi cũng nhuộm vàng trên đỉnh ngọn

Tôi ngỡ là tôi lúc ở nhà

Trời, đất chỉ có một nên dù ở đâu cũng thấy nó giống nhau, vẫn là trời cao, trong xanh, mây trắng bay phía xa. Núi thì ở đâu cũng có, cũng có cây xanh phủ kín. Cũng vì lý do đó mà tác giả tự nhủ cứ ngỡ đây là ở nhà. Từ “ngỡ” hiện lên thể hiện cảm xúc vừa bất ngờ, vườn xen chút buồn.

Nắng xuống vào cây, soi tận lá

Cây lá không là cây lá quen

Những dáng phố phường xa lạ kiểu

Nhưng nếp nhà dân khác lạ thềm

Ánh nắng soi là tận lá, dù chỉ là một chiếc là nhưng nhìn thế nào nó cũng không quen. Cũng phố phường như quê nhưng nhìn xa lạ. Vẫn nếp nhà dân san sát nhưng những bậc thềm với những người dân sao lại xa lạ đến vậy. Việc liệt kê các sự vật, hiện tượng khác thường đã cho thấy sự cô đơn và khác biệt to lớn giữ quê hương và quê người. Ở quê hương, nhìn đâu cũng thân quen, cũng in sâu vào trong tim, từng ngóc ngách đều quen thuộc, từng người nhìn đều dễ mến.

Nhớ quê, đành vậy, nhìn mây trắng

Nhìn nắng hanh vàng trên núi xa

Ngó xuống mũi giày thì lữ thứ

Bụi đường cũng bụi của người ta

Cũng vì hoàn cảnh mưu sinh, hoàn cảnh đặc biệt mà phải rời quê hương đến một nơi mới, có thể là sinh sống tạm thời, nhưng cũng có thể là ở đó mãi mãi. Nhưng dù có ở như nào, thì chỉ cần xa quê là thấy nhớ. Tuy nhiên, nhớ thì có thể làm được gì. Với tác giả, nhớ chỉ có thể nhìn mây trắng, nhìn nắng hanh,nhìn xuống chân, nhìn bụi đường. Chữ “đành vậy” đã cho thấy thái độ bất lực, chán nản của tác giả khi nhớ quê mà không được về. Mũi giày lữ thứ là mũi giày của những kẻ xa quê, sinh sống tạm bợ. Câu thơ "Bụi đường cũng bụi của người ta" đã càng cho thấy hơn về sự khác biệt và bất lực của tác giả. Bụi nào mà chả giống nhau, đều là thứ bẩn thỉu mà không ai muốn rây vào, thế mà ở nơi quê người, bụi đường cũng không phải bụi của ta.

Với ba khổ thơ ngắn gọn cùng ngôn từ giản dị mà giàu cảm xúc, Vũ Quần Phương đã thể hiện rõ tâm trạng nhớ quê hương da diết. Ông đã cho thấy sự khác biệt rõ ràng giữa quê hương và quê người. Qua bài thơ, tác giả cũng gửi tới thông điệp về sự biết ơn quê hương mình. Mỗi người khi còn có thể hãy trở về quê hương, nơi đó là nơi mà luôn chào đón ta dù ta có ra sao, có như nào.