trong truyện ngắn,nhà văn thường dụng công tình huống truyện nhằm thể hiện sâu sắc tâm trạng,tính cách nhân vật" em hãy làm sáng tỏ nhận định trên thông qua tác phẩm làng của kim lân và chiếc lược ngà...

"Trong truyện ngắn,nhà văn thường dụng công tình huống truyện nhằm thể hiện sâu sắc tâm trạng,tính cách nhân vật". Ý kiến này được thể hiện rõ thông qua hai tác phẩm Làng của Kim Lân và Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng.

Làng được viết năm 1948, trong thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp. Nhà văn Kim Lân đã đặt nhân vật ông Hai vào tình huống rất gay cấn: ông Hai vốn rất yêu làng nhưng vì chiến tranh ông buộc lòng phải tản cư. Xa làng, ông luôn nhớ và khao khát được trở về làng. Ông Hai lúc nào cũng tự hào, cũng khoe khoang về sự giàu có và tinh thần kháng chiến của làng mình nhưng đột nhiên ông nhận được tin “sét đánh” từ những người tản cư - làng ông theo Tây, làm Việt gian, ông đã vô cùng đau đớn, tủi hổ và nhục nhã. Khi tin làng theo Tây được cải chính, ông Hai đã sung sướng, hạnh phúc tột độ.

Chiếc lược ngà được viết năm 1966, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra gay go và ác liệt. Nguyễn Quang Sáng đã xây dựng một tình huống thật éo le: hai cha con anh Sáu gặp nhau sau tám năm xa cách, nhưng trớ trêu là bé Thu không nhận cha, đến lúc em nhận ra và biểu lộ tình cảm thắm thiết thì anh Sáu lại phải ra đi. Ở khu căn cứ, anh Sáu dồn tất cả tình yêu thương và nỗi mong nhớ con vào việc làm chiếc lược ngà để tặng con, nhưng anh đã hi sinh khi chưa kịp trao tận tay món quà ấy cho con gái

Tác phẩm Làng của Kim Lân là một tác phẩm hay, thành công trong xây dựng tình huống truyện và miêu tả nội tâm nhân vật. Tác phẩm xoay quanh một sự việc là tin đồn làng Chợ Dầu theo giặc cùng những phản ứng của ông Hai trước, trong và sau sự việc độ. Chính vì thế tình huống trong tác phẩm cũng chia làm ba giai đoạn: trước khi ông Hai nghe tin, khi ông Hai nghe tin làng mình theo giặc và sau khi nghe tin cải chính. Trong mỗi tình huống, nhân vật ông Hai bộc lộ những suy nghĩ, tâm tư, tình cảm của mình thông qua việc xử lí các tình huống. Trước khi nghe tin, ông Hai là một người nông dân với những suy nghĩ khá hồn nhiên và tánh cách khá đặc biệt. Ông yêu làng nên đi đâu cũng khoe về cái làng của mình, ông tự hào và yêu tất cả mọi thứ của làng Chợ Dầu nên khi tình huống phải đi tản cư xảy ra, ông Hai vẫn còn rất quyến luyến cái nơi "chôn rau, cắt rốn" của mình, khi rời xa làng ông vẫn luôn theo dõi tin tức kháng chiến và hỏi thăm tình hình những người ở nơi khác đến. Đặc biệt, với tình huống thứ hai sau khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc, nhân vật ông Hai bộc lộ sâu sắc tình cảm của mình. Từng hành động, cử chỉ, lời nói của ông trong mỗi hoàn cảnh, thời gian, địa điểm là một sự tủi hổ, nhục nhã, xót xa, đau đớn, dằn vặt và cuối cùng đi đến quyết định vô cùng khó khăn "Làng thì yêu thật nhưng làng đã theo Tây mất rồi thì phải thù", Một người đã từng yêu làng hơn bất cứ thứ gì, đã từng tự hào về làng mà bây giờ lại phải thất vọng, đau khổ để quyết định "thù" làng. Tình huống này đã làm cho người đọc cảm nhận sâu sắc con người của nhân vật ông Hai. Nhưng Kim Lân không chỉ dừng lại đó mà còn muốn nói một điều gì "mới mẻ hơn" khi tạo ra tình huống thứ ba là ông Hai nghe được tin cải chính. Một niềm vui bất ngờ, ông Hai như một con người đang chết mòn chết mỏi bây giờ được hồi sinh lại. Ông mua quà cho con và lại theo thói quen sang nhà bác Thứ để khoe tin mừng. Con người ấy vẫn mộc mạc, chân thực, đáng yêu và đáng quý biết bao. Tình huống đã khẳng định một điều trong con người ông Hai, tình yêu làng của ông Hai đã hòa quyện, thống nhất với tình yêu nước, tình yêu kháng chiến, yêu Cụ Hồ. Có thể nói, ở mỗi tình huống, nhân vật ông Hai đều bộc lộ những phẩm chất cao đẹp, rất "người" của mình. Điều đó cũng khẳng định thành công trong việc xây dựng tình huống truyện của nhà văn Kim Lân.

Với Chiếc lược ngà, truyện có hai tình huống. Tình huống thứ nhất: Ông Sáu trở về nhà thăm con sau tám năm xa cách. Nhưng thật trớ trêu là bé Thu không nhận ông Sáu là çha khiến ông vô cùng hụt hẫng và đau khổ. Đến lúc em nhận ra và biểu lộ tình cảm thắm thiết thì cũng là lúc ông Sáu phải trở lại chiến khu. Đây là tình huống cơ bản của truyện, khẳng định tình cảm cha con thắm thiết Tình huống thứ hai: Nếu tình huống thứ nhất bộc lộ tình cảm mãnh liệt của bé Thu với cha thì tình huống thứ hai lại biểu lộ tình cảm sâu sắc của người cha với đứa con. Ở khu căn cứ, ông Sáu dồn tất cả tình yêu thương và mong nhớ con vào việc làm chiếc lược ngà để tăng con. Nhưng thật không may, ông Sáu đã hy sinh trong một trận càn ác liệt địch khi chưa kịp trao món quà ý nghĩa ấy cho con gái. Bác Ba, người đồng đội thân thiết của ông Sáu hứa sẽ tận tay trao lại cho bé Thu. Tình huống thứ hai khẳng định tình cảm cha con thiêng liêng, bất diệt trong chiến tranh. Chiến tranh có thể ngăn cách họ nhưng không thể nào giết chết được tình yêu thương trong họ.

Qua hai văn bản trên, ta thấy rằng nhận định trên hoàn toàn đúng đắn, tình huống truyện có vai trò quan trọng trong việc thể hiện nội dung, tư tưởng của tác phẩm và tính cách của nhân vật. Việc xây dựng tình huống thể hiện tài năng nghệ thuật của tác giả.