29/02/2024
Làm sao để có câu trả lời hay nhất?
29/02/2024
29/02/2024
Từ khi biết nhận biết về cái đẹp, con người không ngừng dùng cái đẹp để làm phong phú thêm cuộc sống của mình. Trong những vẻ đẹp ấy, văn chương đêm lại cho đời sống con người cái đẹp muôn hình vạn trạng. Xuất phát từ ý thức con người, văn chương quay trở lại phục vụ và làm đẹp thêm cuộc sống. Bởi thế, nhận xét về văn chương, trong Tiếng nói văn nghệ, Nguyễn Đình Thi có viết: “Bắt rễ ở cuộc đời hằng ngày của con người, văn nghệ lại tạo được sự sống cho tâm hồn con người”. Nghệ thuật mở rộng khả năng của tâm hồn, làm cho con người vui buồn nhiều hơn, yêu thương và căm hờn được nhiều hơn, tai mắt biết nhìn, biết nghe thêm tế nhị, sống được nhiều hơn. Qua tác phẩm “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải ta sẽ làm rõ quan điểm này.
Ý kiến của Nguyễn Đình Thi nêu lên nguồn gốc của văn nghệ (nghệ thuật) – trong đó có văn học – cũng như vai trò, ý nghĩa, tác động của văn nghệ (nghệ thuật) đối với tâm hồn người tiếp nhận, thưởng thức. Văn nghệ “bắt rễ ở cuộc đời hàng ngày của con người” nghĩa là các tác phẩm văn học, nghệ thuật bắt nguồn từ cuộc sống hiện thực. Người nghệ sĩ lấy chất liệu sáng tác từ đời sống hàng ngày. Văn nghệ “tạo được sự sống cho tâm hồn con người”, đồng thời làm “mở rộng khả năng của tâm hồn”. Văn học, nghệ thuật giúp đời sống tinh thần của con người trở nên phong phú hơn. Nó làm giàu có thêm tâm hồn với những tình cảm vui – buồn, yêu thương – căm giận… “Nghệ thuật mở rộng khả năng của tâm hồn, làm cho con người vui buồn nhiều hơn, yêu thương và căm hờn được nhiều hơn, tai mắt biết nhìn, biết nghe thêm tế nhị, sống được nhiều hơn”. Văn nghệ góp phần nuôi dưỡng, bồi đắp thế giới tinh thần của người thưởng thức, tiếp nhận. Văn chương là nghệ thuật của ngôn từ. Văn chương con được gọi với tên gọi khác là văn nghệ. Đôi khi văn học cũng được đồng nhất với văn chương. Trước hết, văn chương là một loại hình nghệ thuật đặc thù của con người. Văn chương “bắt rễ ở cuộc đời” không chỉ về khái niệm nguồn gốc mà còn ở nội dung phản ánh. Từ khi con người biết dùng ngôn ngữ để miêu tả vẻ đẹp của thiên nhiên và đời sống tình cảm thì văn chương xuất hiện. Không ở đâu khác, nó hiện hình ngay trong đời sống, xuất phát từ nhu cầu trình bày, thể hiện và thưởng thức của con người.
Soi chiếu vào tác phẩm “Mùa xuân nho nhỏ” ta thấy mở đầu bài thơ là bức tranh thiên nhiên của mùa xuân, những âm thanh quen thuộc, giản dị từ đồng quê đã được tác giả vẽ nên một cách có chọn lọc và gợi hình, gợi cảm, giống như những tiếng hát reo hò khi đón chào một mùa xuân mới đã đến:
"Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng"
Trên dòng sông xanh của quê hương mọc lên một bông hoa tím biếc - một màu đặc trưng của xứ Huế mộng mơ nơi tác giả sinh ra và lớn lên. Động từ "mọc" nằm ở vị trí đầu câu thơ gợi tả sự ngạc nhiên vui thú, một niềm vui hân hoan đón chào tín hiệu mùa xuân. Ngẩng nhìn bầu trời, nhà thơ vui sướng lắng tai nghe chim chiền chiện hót. Hai tiếng ''hót chi" là giọng điệu thân thương của người dân Huế được tác giả đưa vào diễn tả cảm xúc thiết tha giữa người với tạo vật. Tiếng chim ngân vang, rung động đất trời đem đến bao niềm vui. Ngắm dòng sông, nhìn bông hoa đẹp, nghe chim hót, nhà thơ bồi hồi sung sướng. Câu thơ "Tôi đưa tay tôi hứng" tuy là một cử chỉ bình dị nhưng lại thể hiện sự trân trọng của tác giả đối với "giọt long lanh".
Trong vũ điệu của mùa xuân, ta không chỉ thấy được vẻ đẹp quyến rũ của khung cảnh thiên nhiên mà còn bắt gặp mùa xuân trẻ trung, sôi nổi của con người. Bốn câu thơ tiếp theo nói về mùa xuân sản xuất và chiến đấu của nhân dân ta. Cấu trúc thơ song hành để chỉ rõ hai nhiệm vụ chiến lược ấy:
"Mùa xuân người cầm súng,
Lộc giắt đầy trên lưng.
Mùa xuân người ra đồng,
Lộc trải dài nương mạ."
Hình ảnh lộc non là biểu tượng cho sức sống mới vươn lên. Nếu như "lộc" của người lính là cành lá ngụy trang theo từng bước chân hành quân, là xương máu mà các anh đổ xuống, là công sức bảo vệ mùa xuân thanh bình của dân tộc, gieo niềm hạnh phúc đến mọi nhà thì "lộc" của người nông dân là mồ hôi, là bát cơm, là chiếc áo ấm. Người nông dân đem mồ hôi và sức lao động cần cù làm nên màu xanh cho ruộng đồng, "nương mạ" bát ngát trên quê hương. Ý thơ vô cùng sâu sắc: máu và mồ hôi của nhân dân đã góp phần tô điểm mùa xuân và để giữ lấy mùa xuân mãi mãi. Từ ấy mà giai điệu của mùa xuân trở nên rộn rã hơn, nhịp sống con người cũng hối hả, xôn xao hơn:
"Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao."
Điệp từ “tất cả” cùng với những từ láy “hối hả”, “xôn xao” đã làm tăng nhịp điệu câu thơ, lại càng làm nên cảm giác về một nhịp sống sôi động và hối hả, tăng tính cấp bách trong nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ đất nước. Và để rồi, trước khung cảnh tươi đẹp và tràn đầy sức sống ấy của mùa xuân đất nước tác giả đã bày tỏ niềm tự hào, niềm tin của mình vào một tương lai ngày mai tươi sáng, tốt đẹp:
"Đất nước bốn nghìn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước."
Nhà thơ Thanh Hải đã nhắc lại chặng đường bốn nghìn năm của đất nước, lúc suy vong, lúc hưng thịnh với bao thử thách "vất vả và gian lao". Đó là một chặng đường đầy những gian nan, khó khăn và chứa đựng nhiều thử thách, mất mát. Thời gian dài đằng đẵng ấy, nhân dân ta từ thế hệ này qua thế hệ khác đã đem xương máu và mồ hôi, lòng yêu nước và tinh thần quả cảm để xây dựng và bảo vệ đất nước. Câu thơ "Đất nước như vì sao" là một hình ảnh so sánh đẹp và đầy ý nghĩa. Hình ảnh so sánh ấy vừa gợi đến nguồn sáng trường tồn mãi với không gian, thời gian, vừa gợi lên niềm tin của tác giả về một tương lai tươi sáng, rộng mở của đất nước với khí thế mạnh mẽ không gì cản nổi. Cùng với đó, cấu trúc song hành "đất nước bốn ngàn năm", "đất nước như vì sao" đã diễn tả sự vận động đi lên của lịch sử và là lời khẳng định về sự trường tồn vĩnh cửu của đất nước. Ba tiếng "cứ đi lên" thể hiện chí khí, quyết tâm và niềm tin sắt đá của dân tộc để xây dựng một Việt Nam giàu mạnh, sánh vai với các cường quốc năm châu.
Nếu nhịp điệu thơ ở những khổ thơ trên mang nét hối hả, khẩn trương, vừa tả thực, vừa hàm chứa nhiều ý nghĩa về màu xuân của đất nước lớn lao thì bốn câu thơ sau đó lại như một nốt trầm nhẹ nhàng trong một bài nhạc vui tươi, rộn rã:
"Ta làm con chim hót
Ta làm một nhành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến."
Điệp ngữ "Ta làm" ở đầu các câu thơ như một khẳng định những ước nguyện chính đáng, cao đẹp thể hiện tâm hồn khát khao được làm việc, cống hiến cho cuộc đời của tác giả. Tác giả mong ước được làm "con chim hót" để gọi xuân về, đem đến niềm vui cho con người; làm "một nhành hoa" để tô điểm cuộc sống, làm đẹp thiên nhiên sông núi; và làm "một nốt trầm" của bản "hòa ca" êm ái để làm xao xuyến lòng người. Với Thanh Hải, hóa thân là để hiến dâng, để phục vụ cho một mục đích cao cả:
"Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc."
Mùa xuân là một khái niệm trừu tượng chỉ thời gian, nhưng tác giả đã cụ thể hình ảnh mùa xuân bằng cách sử dụng từ “nho nhỏ”, điều này thể hiện một tâm hồn bình dị, lặng lẽ cống hiến của tác giả, mong muốn góp một chút ít sức lực của mình cho mùa xuân lớn lao của đất nước, dù là khi bản thân mới tuổi hai mươi hay khi bản thân đã già, tóc đã bạc.
Đến khổ thơ cuối, đây như là tiếng hát yêu thương, êm ả của giọng hò xứ Huế, thể hiện tình yêu của tác giả đối với quê hương Thừa Thiên - Huế, nơi chôn rau cắt rốn của mình:
"Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế."
Nam ai và Nam bình là hai điệu dân ca Huế nối tiếng, còn phách tiền là một nhạc cụ dân tộc để điểm nhịp cho lời ca, tiếng đàn tranh, đàn tam thập lục. Câu thơ "Mùa xuân ta xin hát" diễn tả niềm khao khát bồi hồi của nhà thơ đối với quê hương yêu dấu của tác giả. Đối với tá giả, xứ Huế luôn hiện lên thân thương với "ngàn dặm mình", "nghàn dặm tình".
“Bắt rễ ở cuộc đời hằng ngày của con người, văn nghệ lại tạo được sự sống cho tâm hồn con người“. Các tác phẩm trên là tác phẩm của những tác giả khác nhau, tuy ra đời trong những hoàn cảnh khác nhau nhưng chúng đều là minh chứng tiêu biểu cho mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc đời, nghệ thuật và người thưởng thức văn nghệ. Nhận định của Nguyễn Đình Thi đúng đắn và có tầm khái quát cao. “Văn chương gây cho ta những tình cảm ta chưa có, luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có” (Hoài Thanh).
Nếu bạn muốn hỏi bài tập
Các câu hỏi của bạn luôn được giải đáp dưới 10 phút
CÂU HỎI LIÊN QUAN
1 giờ trước
Top thành viên trả lời