ý nghĩa của câu tục ngữ : - một giọt máu đào hơn ao nước lã - bán anh em xa mua bán láng giềng gần

Trong kho tàng ca dao, tục ngữ Việt Nam, có không ít các câu nói mang ý nghĩa đối lập với nhau. Trong đó, tiêu biểu là hai câu tục ngữ “Một giọt máu đào hơn ao nước lã” và “Bán anh em xa mua láng giềng gần.

Câu tục ngữ “Một giọt máu đào hơn ao nước lã” sử dụng hình ảnh máu đào để ẩn dụ chỉ những người thân thiết, ruột thịt trong gia đình. Còn những người không cùng huyết thống thì được ẩn dụ bằng hình ảnh nước lã. Tác giả dùng sự so sánh chênh lệch rất nhiều về số lượng: một giọt máu đào và rất rất nhiều giọt nước lã (tạo nên ao nước). Nhưng chiến thắng vẫn thuộc về giọt máu đào. Từ đó khẳng định rằng một người thân cùng chung huyết thống thì quan trọng hơn cả trăm người dưng ở bên ngoài. Điều này không hề sai, bởi yêu thương, quan tâm và chăm sóc chúng ta vô điều kiện, lúc nào cũng ở cạnh bên, hi sinh cho chúng ta thì chỉ có cha mẹ, anh chị em ruột thịt mà thôi. Thứ tình cảm gia đình ấy là tự nhiên mà có, chẳng cần một điều kiện nào cả.

Mặc dù vậy, câu tục ngữ “Bán anh em xa mua láng giềng gần” cũng không hề sai. Bởi vì trong những tình huống khó khăn, nguy nan đột nhiên ập đến, thì nước xa làm sao có thể cứu được lửa gần. Những người hàng xóm sống cạnh nhau, sẽ là người dễ dàng giúp đỡ chúng ta nhất. Còn người thân tuy có lòng nhưng sống ở nơi xa thì làm sao ứng cứu kịp. Chính vì vậy, mà người ta mới cho rằng người láng giềng cạnh bên còn đáng quý và gắn bó hơn anh em sống xa cách về địa lí.

Tuy nhiên, bản thân hai câu tục ngữ này đều tồn tại những khía cạnh chưa hoàn thiện. Ông cha vẫn bảo “Một giọt máu đào hơn ao nước lã”, nhưng trong thực tế, đâu thiếu những trường hợp anh chị em một nhà nhưng lại căm ghét, xem nhau như kẻ thù. Hay những bậc cha mẹ can tâm ngược đãi con cái của mình, rồi cả những đứa con bất hiếu, đày đọa cha mẹ đã già yếu. Khi ấy, chính những người dưng bên ngoài còn quan tâm và giúp đỡ họ hơn những người xem là ruột thịt. Nhưng nếu như “Bán anh em xa mua láng giềng gần” thì cũng không hẳn là việc đúng đắn trong mọi hoàn cảnh. Bởi vì lòng người là thứ vô cùng khó đoán. Những người hàng xóm vốn không thân không quen, không thể luôn sẵn sàng ứng cứu hay giúp đỡ ta vô điều kiện trong mọi hoàn cảnh được. Chưa kể những vụ việc chính hàng xóm là người tung tin đồn thất thiệt, hay là người sống lạnh lùng, không thích quan tâm đến việc thiên hạ.

Bởi vậy, cả hai câu tục ngữ “Một giọt máu đào hơn ao nước lã” và “Bán anh em xa mua láng giềng gần” đều chính xác trong từng trường hợp riêng. Nhưng chúng không hề đối lập với nhau, mà bổ sung cho nhau để tạo nên trường nghĩa hoàn thiện hơn. Trong xã hội, mối quan hệ ruột thịt và cả mối quan hệ với bạn bè, láng giềng, đồng nghiệp đều vô cùng quan trọng. Nếu chúng ta đối xử tốt, hòa đồng với tất cả mọi người thì sẽ nhận được hồi đáp ấm áp từ họ. Chúng ta nên cân bằng các mối quan hệ trong cuộc sống của mình. Chớ nên đề cao tình thân mà bỏ bê các mối quan hệ ngoài xã hội và ngược lại.