24/03/2024
24/03/2024
Nguyễn Khoa Điềm thuộc thế hệ những nhà thơ trẻ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. Trong những năm kháng chiến chống Mĩ, Nguyễn Khoa Điềm đã gắn bó máu thịt với mảnh đất quê hương. Thơ của ông thời đánh Mĩ cũng thường viết về cuộc sống, chiến đấu của con người trên vùng đất Huế. Người đọc yêu thơ của Nguyễn Khoa Điềm bởi những xúc cảm dồn nén, những suy tư sâu sắc về dân tộc và thời đại. Tác phẩm chính của Nguyễn Khoa Điềm: Đất ngoại ô (thơ, 1972), Mặt đường khát vọng (trường ca, 1974), Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (thơ, 1986), Thơ Nguyễn Khoa Điềm (tuyển chọn, 1990), Cõi lặng (thơ, 2007). Trường ca "Mặt đường khát vọng" được tác giả hoàn thành ở chiến khu Trị Thiên năm 1971, in lần đầu năm 1974. Tác phẩm viết về sự thức tỉnh của tuổi trẻ đô thị vùng tạm chiếm miền Nam về non sông đất nước, về sứ mệnh của thế hệ mình, xuống đường đấu tranh hòa nhịp với cuộc chiến đấu chống đế quốc Mĩ xâm lược. Trong đó phần lời chào đã để lại ấn tượng sâu sắc.
Chương thơ có nhan đề là "Lời chào" như tiếng lòng thân thương của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm. Đó có thể là lời chào tiễn biệt những năm tháng ấu thơ đã trôi qua. Đó cũng có thể là lời chào đến những tháng ngày tương lai sắp tới. Nhan đề là sự giao thoa hai lớp nghĩa, chào tạm biệt quá khứ, chào tương lai đang đến gần.
Hai khổ thơ đầu mênh mang những xúc cảm bồi hồi, xao xuyến của nhà thơ khi nghĩ về những năm tháng tuổi thơ. Lời thơ nhẹ nhàng như chút giật mình khe khẽ trước sự biến thiên của cuộc đời.
Ai chẳng có những tháng ngày thơ ấu. Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm cũng vậy. Đó là những ngày còn cắp sách đến trường, hồn nhiên, vô tư với màu mực tím, với nét chữ thiếu thời, với sắc hồng hoa phượng.. Đó là những năm tháng hồn nhiên vô tư nhất. Và cũng bởi vô tư, hồn nhiên nên khi tất cả đã trôi qua, nhà thơ có chút giật mình tiếc nuối:
Bèo lục bình mênh mang màu mực tím
Nét chữ thiếu thời trôi nhanh như dòng sông..
Một thời mực tím đã xa, một thời cắp sách đến trường chỉ còn là hoài niệm, tất cả để lại những dư âm bồi hồi trong lòng nhà thơ. Phép tu từ ẩn dụ trong hai câu thơ gợi lên những liên tưởng độc đáo thú vị. Tuổi học trò giống như một dòng sông và những nét bút tím như màu hoa lục bình. Tất cả, theo thời gian, theo tuổi "phượng", tuổi đời cứ lặng lẽ trôi đi..
Một ngày kia, ta chợt nhận ra mình đã lớn khôn. Nhận thức được sự lớn khôn của chính bản thân mình là dấu hiệu của sự trưởng thành. Và người trưởng thành thường hay suy tư về quá khứ. Vậy nên, xúc cảm tiếc nuối về một thời học trò vẫn thường ùa về náo nức, vẹn nguyên trong tâm trí những người đã trải qua quãng thời gian đẹp đẽ đó..
Không dừng lại ở những hoài niệm tiếc nuối, mạch thơ Nguyễn Khoa Điềm hướng ta đến những điều lớn lao hơn.
Hàng loạt cụm từ "biết ơn" đứng đầu mỗi khổ thơ thể hiện lòng biết ơn của nhà thơ đến những điều bình dị trong cuộc sống. Nhà thơ biết ơn những "cánh sẻ nâu" bay đến cánh đồng, rút rơm vàng về kết tổ mang lại cho tuổi thơ biết bao trải nghiệm thú vị của những chiều rong ruổi tìm bắt tổ chim. Nhà thơ biết ơn những cánh diều đã kéo về "cả một sắc trời xanh" để bao ánh mắt tuổi thơ đắm nhìn lên đó. Nhà thơ biết ơn người mẹ của mình, không quên tính tuổi con từ những ngày vừa hoài thai trong bụng. Nhà thơ biết ơn những trò chơi thuở nhỏ - gắn liền với những lời đồng dao dân dã góp phần làm nên một đời tiếng Việt ngân nga.
Từ những điều bình dị, nhà thơ hướng lòng biết ơn của mình đến những điều lớn lao hơn: Biết ơn "dấu chân bấm mặt đường", "dấu chân trần" – của những người lao động nhọc nhằn lam lũ để cho ta được cắp sách đến trường; biết ơn những anh hùng hi sinh vì đất nước:
Cao Bá Quát ngã mình trên chiến địa
Trăm năm rồi sông vẫn sáng màu gươm..
24/03/2024
Bài thơ "Lời chào" của Nguyễn Khoa Điềm giống như một bức thư tình gửi cho quê hương đất nước. Tác phẩm có sự đan xen giữa hồi tưởng về ký ức tuổi thơ và những suy ngẫm sâu lắng về cuộc sống, tình yêu và trách nhiệm của mỗi người đối với xã hội.
Mở đầu bài thơ, tác giả nói rằng ông đã trưởng thành và nhận ra rằng mình đã bỏ lỡ rất nhiều điều trong suốt cuộc hành trình của mình. Nhà thơ nhớ lại những trải nghiệm ấu thơ của mình bên bờ biển, nơi mà anh thường nhìn thấy bèo tây trôi theo dòng chảy Màu tím của bèo tây dường như tượng trưng cho vẻ đẹp tĩnh lặng của thiên nhiên tương phản với những thay đổi hỗn loạn trong cuộc sống Khi nhà thơ lớn lên, anh ấy say mê với hoa phương, loài hoa tượng trưng cho sự vô tận và vĩnh cửu. Tuy nhiên, khi nhìn lại, anh nhận ra rằng tuổi trẻ của mình đang dần mờ nhạt đi, khiến anh cảm thấy buồn bã và khao khát quay trở về quãng thời gian đó.
Một khía cạnh nổi bật của bài thơ là lòng biết ơn sâu sắc của tác giả đối với những thứ đơn giản nhưng thiết yếu đã định hình nên con người ông. Ông bày tỏ lòng biết ơn vô cùng với chim sẻ, vì chúng truyền đạt kiến thức thông qua việc chia sẻ hạt giống, tương tự như cách mọi người trao đổi kinh nghiệm và bài học cuộc sống. Nhà thơ cũng tôn vinh công việc làm cha mẹ của mẹ mình, nuôi dưỡng đứa con trong bụng cô ấy và cuối cùng chứng kiến nó trưởng thành như một con người độc lập. Những trò chơi tuổi thơ, chẳng hạn như trò đuổi bắt, đóng vai trò là nền tảng để phát triển kỹ năng giao tiếp và ngôn ngữ, giúp xây dựng trái tim của một người yêu nước
Trong khổ thơ tiếp theo, tác giả ghi lại ấn tượng sâu đậm của đôi bàn chân dính đầy bùn đất trên tấm ván sàn cũ và nó đã ăn sâu vào lối sống hàng ngày của anh như thế nào. Hình ảnh này phục vụ như một phép ẩn dụ cho mối quan hệ phức tạp của chúng ta với môi trường vật chất. Mặt khác, dòng sông hùng vĩ được coi như một biểu tượng của lịch sử và truyền thống. Cao Bá Quát, một thi sĩ xuất sắc, đã chọn dùng thanh kiếm làm vũ khí thiêng liêng, minh hoạ cho quyết tâm bảo tồn bản sắc dân tộc trước nghịch cảnh tàn phá.
Bài thơ kết thúc với nhận xét rằng dù đã trăm năm trôi qua, dòng sông vẫn giữ nguyên được ánh hào quang rực rỡ và sự hiện diện mãnh liệt. Trải nghiệm này nhắc nhở nhà thơ về vẻ đẹp trường tồn của tuổi trẻ, vốn chỉ thoáng qua như bóng ma vậy. Tuy nhiên, bất chấp những thách thức phải đối mặt, nhà thơ vẫn kiên trì, đứng thẳng lưng dưới áp lực đè nén của kẻ thù.
Tóm lại, bài thơ "Lời chào" của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm giàu cảm xúc thể hiện sâu sắc sự đánh giá cao về di sản văn hóa và tầm quan trọng của mối liên hệ giữa con người với nhau. Thông qua những miêu tả sống động và suy ngẫm sâu sắc về hành trình cuộc đời, nhà thơ mời gọi độc giả trân trọng khoảnh khắc hiện tại và thực hiện bổn phận gìn giữ những gì đáng quý nhất trong cuộc sống.
Nếu bạn muốn hỏi bài tập
Các câu hỏi của bạn luôn được giải đáp dưới 10 phút
CÂU HỎI LIÊN QUAN
Top thành viên trả lời