.............

Trong gia đình, thì mỗi gia đình sẽ có những thành viên khác nhau, có những điểm nổi bật khác nhau. Có gia đình làm nông, có gia đình làm giáo viên, có gia đình làm nhân viên hoặc các nghề khác. Trong gia đình bạn có thể ba, mẹ, ông bà, cháu, cậu, chú,…. Mọi người thân trong gia đình là một người bạn không thể thiếu trong cuộc sống của chúng ta, mỗi người có thể đối với ta một cách khác nhau, thể hiện tình cảm khác nhau. Một tình cảm rất thiêng liêng được thể hiện qua bài thơ Bếp lửa của nhà thơ Bằng Việt đó là tình bà cháu.
Bếp lửa là biểu tượng của những kỷ niệm không phai, vẹn nguyên về người bà trong trí tưởng tượng của nhà thơ. Mỗi khi nhắc đến bếp lửa, hình ảnh của người bà hiền hòa lại hiện về trong tâm trí:

“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm

Một bếp lửa ấp ấm, đong đầy tình cảm

Cháu yêu quý bà biết bao nắng mưa”

Mở đầu bài thơ, hình ảnh của “bếp lửa” được nhắc lại hai lần, nhấn mạnh vị trí quan trọng của nó trong tâm trí của người cháu. Từ 'chờn vờn' như là hình tượng của ngọn lửa, cũng chính là ký ức ùa về như ngọn lửa ấm áp đầy cảm xúc của người cháu. Nhớ về hình ảnh của bếp lửa là nhớ về bàn tay tận tụy của người bà, chăm sóc, bảo vệ, lo lắng cho đứa cháu, và tạo ra một tình cảm thiêng liêng, là kết quả của những hình ảnh đó:

“Cháu yêu quý bà biết bao nắng mưa”

Cụm từ “biết bao nắng mưa” gợi nhớ đến thành ngữ “mưa nắng dãi dầu”, thể hiện sự gian khổ mà người bà phải chịu đựng để lo lắng, chăm sóc cho gia đình. Bài thơ tái hiện lại cả một quãng thời gian thơ ấu, vất vả, khó khăn bên người bà, trong đó có cả những năm đói kém còn lại từ năm 1945:

“Năm đó là năm cơ cực, cơ cực
Bố phải đi làm, lương phải kiếm chăng”

Trong thời kỳ đó, tuổi thơ của người cháu liên kết chặt chẽ với 8 năm kháng chiến chống Pháp đầy gian khổ. Có những lúc “Giặc đốt làng, đốt cháy hết sạch, đốt rụi”, trong khi mẹ và cha phải đi làm việc xa, đứa cháu ngây thơ chỉ biết sống trong vòng tay yêu thương, bảo vệ của người bà. “Bà dạy cháu nghe” những câu chuyện về quê hương, “bà dạy cháu học” mỗi đêm trong làng vắng tiếng bom. Tất cả những công việc nhỏ nhặt, tình thương nhỏ bé trong cuộc sống được đặt lên vai của người bà kiên cường và mạnh mẽ hơn bao giờ hết:

“Bố ở chiến trường, bố còn việc bố

Mày viết thư về nhà, nhưng đừng kể những chuyện phiền muộn này kia

Hãy nói rằng nhà vẫn yên bình”

Câu nói đó của bà đã ở lại trong tâm trí của tác giả suốt những năm tháng dài mà không thể nào quên được. Đó là biểu hiện của sự hy sinh lớn lao của những người mẹ. Hình ảnh của bà luôn đậm chất ấm áp và tình cảm, và mối quan hệ giữa hai bà cháu luôn là sâu nặng không thể nào phai nhạt:

“Rồi sớm rồi chiều, bếp lửa lại sáng lên do bà châm”

Một ngọn lửa, trái tim bà luôn sẵn lòng

Một ngọn lửa chứa đựng niềm tin kiên định”

Từ “bếp lửa” đã được cụ thể ở trên cho đến hai dòng dưới, nhà thơ sử dụng từ ngọn lửa mà không nhắc lại “bếp lửa”. “Ngọn lửa” ở đây mang một ý nghĩa rộng lớn, sâu xa hơn: Đó là ngọn lửa của hy vọng, của sức sống bền bỉ của tình bà cháu, tình quê hương nồng đậm. Bếp lửa chỉ làm ấm lòng câu thơ nhưng hình ảnh “ngọn lửa” tỏa sáng từng dòng thơ lung linh hình ảnh của bà làm ấm lòng độc giả. Hình ảnh bà là hình ảnh người nhóm lửa, giữ lửa và đặc biệt còn là người truyền lửa, ngọn lửa thiêng của sự sống niềm tin cho các thế hệ kế tiếp. Tác giả đã nhấn mạnh những điều ấy với sự quý trọng và lòng biết ơn đối với bà. Bởi nói đến bà là nói đến những khổ cực, những tình cảm thiêng liêng:

“Đời bà biết bao nắng mưa cay đắng”

…

Nhóm bếp lửa ấm áp, đậm đà tình yêu thương”

Một nhóm lửa, trái tim bà luôn sẵn lòng

Một nhóm lửa chứa đựng niềm tin kiên định”

Nhà thơ đã nhắc đến hình ảnh bếp lửa và người bà 10 lần. Nhớ về bà là nhớ về hình ảnh bếp lửa, nói về hình ảnh bếp lửa là nhớ ngay đến bà, bởi hai hình ảnh này liên kết với nhau qua những thời gian khó khăn. Bếp lửa đại diện cho cuộc sống của bà với vẻ đẹp bền bỉ, kiên nhẫn và sự hy sinh. Bếp lửa đã thắp sáng hy vọng, sức mạnh bền bỉ và tình cảm bền vững của gia đình và quê hương. Hình ảnh bếp lửa không chỉ mang ý nghĩa thực tế mà còn mang ý nghĩa tượng trưng, gần gũi và tự hào, khiến Bằng Việt phải thốt lên:

“Ôi kỳ diệu và thiêng liêng – bếp lửa”.

Quay lại hiện thực, nhà thơ đang ở nơi “đất xa lạ” trên hành trình khám phá con đường về phía quê hương, nhất định không trải qua khó khăn của “những năm đói khổ cực” nhưng hình ảnh người bà tận tụy với bếp lửa sớm hôm vẫn luôn hiện hữu vì đó là quá khứ, là tuổi thơ, là kỷ niệm về những ngày gian khổ cùng tình thương bền vững:

“- Bà đã bật lửa sưởi chưa?…”

Câu hỏi dịu dàng kèm theo sự im lặng tinh tế đã chấm dứt bài thơ, nhưng lại mở ra hàng loạt cảm xúc trong lòng người đọc về những kỷ niệm yêu thương và sâu sắc về mối quan hệ bà cháu. Bài thơ đã hoà quyện mạnh mẽ giữa cảm xúc và mô tả, kể chuyện bản thân và phê phán, thông qua việc tạo ra hình ảnh bếp lửa liên quan đến hình ảnh của người bà, làm nổi bật mọi kỷ niệm, cảm xúc và suy tư về tình cảm gia đình.

Qua từng dòng văn trong bài thơ, hình ảnh người bà hiện ra rực rỡ, đẹp đẽ, thực sự quý trọng và yêu thương trong lòng tác giả. Hình ảnh này liên kết với bếp lửa bằng một vẻ đẹp giản dị trong cuộc sống hàng ngày. Bếp lửa gợi lên những kỷ niệm ấm áp, đậm đà mà rất thiêng liêng, nuôi dưỡng tâm hồn suốt đời.