PHẦN I. ĐỌC HIỂU Hãy đọc văn bản và thực hiện các yêu cầu dưới đây: NẺO VỀ Hà Văn Sĩ Gió chiều ru nhẹ xóm quê Một đời Mẹ lội con đê cuối làng Âm thầm bưng thúng gian nan Còng lưng quẩy gánh b...

PHẦN I. ĐỌC HIỂU
Câu 1: Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào?

   Bài thơ "Nẻo về" của Hà Văn Sĩ được viết theo thể thơ lục bát.

Câu 2: Cho biết ý nghĩa nhan đề của bài thơ?

 - Nhan đề "Nẻo về" mang nhiều tầng ý nghĩa:

   Nghĩa đen: Nẻo đường trở về quê hương.
   Nghĩa bóng: Đường đời gian nan, vất vả mà người mẹ phải trải qua để nuôi con.
   Nghĩa ẩn dụ: Nơi chốn bình yên, ấm áp, là bến đỗ tinh thần của người mẹ.
Câu 3: Nêu cảm hứng chủ đạo của văn bản.

   Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là tình yêu thương và lòng biết ơn của tác giả dành cho người mẹ tảo tần, hi sinh cả đời vì con cái.

Câu 4: Chủ thể trữ tình của bài thơ là ai? Chủ thể trữ tình đã thể hiện những tình cảm, cảm xúc gì trong bài thơ? Dựa vào đâu em xác định được những tình cảm, cảm xúc ấy?

   Chủ thể trữ tình: Là người con xa quê, đang nhớ về mẹ và quê hương.
- Tình cảm, cảm xúc:
  Lòng cồn cào, xao xuyến khi nhớ về mẹ và quê hương.
   Lòng xót thương, thương cảm cho mẹ già yếu, vất vả.
   Lòng biết ơn, trân trọng công ơn sinh thành, dưỡng dục của mẹ.
   Nỗi nhớ quê da diết, niềm khao khát được trở về quê hương.
- Dựa vào những chi tiết sau:

   Hình ảnh người mẹ già yếu, tảo tần, lam lũ.
   Khung cảnh quê hương thanh bình, yên ả.
   Lời thơ tha thiết, sâu lắng, tràn đầy cảm xúc.
Câu 5: Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ trong 2 dòng thơ:
              Đường thơm cỏ mục lặng thinh
          Cây đa, bến nước, sân đình, làng tôi!

- Biện pháp tu từ:
   Điệp ngữ: "làng tôi"
   Ẩn dụ: "đường thơm cỏ mục", "cây đa, bến nước, sân đình"
   Nhân hóa: "làng tôi"
- Tác dụng:
   "Đường thơm cỏ mục" gợi hình ảnh con đường quê thanh bình, yên ả, gợi nhớ về tuổi thơ ấu.
   "Cây đa, bến nước, sân đình" là những hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam, tượng trưng cho quê hương, nơi chôn rau cắt rốn của tác giả.
   "Làng tôi" được lặp lại hai lần với hai sắc thái khác nhau: lần đầu gợi niềm vui sướng, háo hức khi được trở về quê, lần sau gợi niềm bồi hồi, xúc động khi đã về đến quê hương.
   Nhịp thơ chậm rãi, du dương, thể hiện cảm xúc bồi hồi, da diết của tác giả.
Câu 6: Sau khi đọc bài thơ, em có cảm nghĩ như thế nào về hình ảnh người mẹ trong đoạn thơ trên? Từ đó cho biết tình mẫu tử có ý nghĩa như thế nào đối với sự phát triển tâm hồn của người con? Hãy trả lời bằng đoạn văn 6-10 dòng.

   Hình ảnh người mẹ trong bài thơ hiện lên thật đẹp đẽ, tảo tần và đầy hi sinh. Mẹ già yếu, lam lũ, vất vả cả đời vì con cái. Bóng dáng mẹ tần tảo bên thúng gánh, trên con đường quê đã trở thành ký ức không thể nào quên trong tâm hồn tác giả. Tình mẫu tử là tình cảm thiêng liêng, cao quý, là nguồn động lực to lớn giúp người con vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống. Tình yêu thương, sự hy sinh của mẹ giúp con nên người, biết trân trọng cuộc sống và biết yêu thương mọi người xung quanh.   Tình mẫu tử là bến đỗ bình yên, là nguồn sức mạnh giúp con trưởng thành và hoàn thiện bản thân.

PHẦN VIẾT
Đề 1: Hãy viết bài văn phân tích, đánh giá chủ đề và một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của bài thơ “Nẻo về” (Hà Văn Sĩ).

  Bài thơ “Nẻo về” của Hà Văn Sĩ là tiếng lòng của người con xa quê, hướng về quê hương với tình cảm tha thiết, sâu nặng. Bài thơ thể hiện nỗi nhớ quê hương da diết, hình ảnh quê hương hiện lên trong tâm trí tác giả một cách sống động, rõ ràng.

   Mở đầu bài thơ là hình ảnh mẹ già tảo tần, lam lũ, vất vả: 

               “Gió chiều ru nhẹ xóm quê

           Một đời Mẹ lội con đê cuối làng”

  Hình ảnh người mẹ già lội con đê trong chiều tà gợi cho ta cảm nhận về sự vất vả, cam go của cuộc đời mẹ. Sau đó là ỗi nhớ quê hương được thể hiện qua hình ảnh gánh hàng rong của mẹ: 

              “Âm thầm bưng thúng gian nan

           Còng lưng quẩy gánh bần hàn nuôi con”

   Hình ảnh người mẹ còng lưng quẩy gánh thể hiện sự hy sinh thầm lặng của mẹ, dành cả cuộc đời để nuôi con, quanh năm đi buôn bán khắp nơi để dành dụm từng đồng để nuôi con. Người mẹ hay phải xa nhà, nên nỗi nhớ quê hương còn được tác giả khơi gợi qua hình ảnh người mẹ bán củi:

               “Vác từng lọn củi trên non

            Thẩn tha phố chợ héo mòn tấm thân”

     Hình ảnh người mẹ vác từng lọn củi trên non thể hiện sự vất vả, nhọc nhằn của mẹ, nhưng mẹ vẫn cứ làm, nhưng trong lòng vẫn luôn tồn tại nỗi nhớ quê hương được dồn nén, thể hiện qua tiếng kêu của tác giả:

           “Mót từng cọng thóc rơi trong ruộng đồng

            Hồn se se lạnh không nguôi/Nẻo về xa quá Mẹ ơi!”

   Tiếng kêu “Mẹ ơi!” thể hiện sự da diết, xót xa của tác giả trước cảnh mẹ già vất vả, lam lũ. Hình ảnh quê hương hiện lên trong tâm trí tác giả một cách sống động, rõ ràng, quê hương hiện lên trong tâm trí tác giả với những hình ảnh bình dị, mộc mạc:

           “Đường thơm cỏ mục lặng thinh

         Cây đa, bến nước, sân đình, làng tôi!”

   Hình ảnh “Đường thơm cỏ mục lặng thinh”, “Cây đa, bến nước, sân đình” là những hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam. Quê hương hiện lên trong tâm trí tác giả với những âm thanh quen thuộc: 

           “Tiếng chuông chùa vọng Làng vang

             Bóng mẹ hiền hiện trong mơ”. 

   Tiếng chuông chùa vọng Làng vang là âm thanh quen thuộc của làng quê Việt Nam. Bóng mẹ hiền hiện trong mơ là hình ảnh người mẹ luôn hiện hữu trong tâm trí tác giả.
  Bài thơ được viết theo thể thơ lục bát, với nhịp thơ đều đặn, giọng thơ tha thiết, sâu lắng, với những hình ảnh thơ trong bài thơ “Nẻo về” giản dị, mộc mạc, nhưng lại mang đậm chất quê hương, ngôn ngữ thơ trong bài thơ “Nẻo về” giản dị, dễ hiểu, nhưng lại chứa đựng nhiều tình cảm. Đồng thời, nhà thơ còn sử dụng biện pháp tu từ: Bài thơ sử dụng nhiều biện pháp tu từ như ẩn dụ, so sánh, … để tăng sức gợi cảm cho bài thơ.
   “Nẻo về” là một bài thơ hay, thể hiện tình cảm tha thiết, sâu nặng của người con xa quê hướng về quê hương. Bài thơ đã sử dụng thành công nhiều biện pháp tu từ để tạo nên sức gợi cảm cho bài thơ.