06/08/2024
06/08/2024
Trong thơ cổ viết về giai nhân thì đoạn thơ “Chị em Thúy Kiều” trích trong “Đoạn trường tân thanh” tức Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du là một trong những vần thơ tuyệt bút. Hai mươi tư câu thơ lục bát đã vẽ nên sắc, tài, đức hạnh của hai chị em Thuý Kiều, Thuý Vân.
Với ngòi bút của một kỳ tài diệu bút Nguyễn Du đã vẽ nên bức chân dung hai nàng giai nhân tuyệt thế:
“Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị em là Thúy Vân”
Vân là em, Kiều là chị. Hai chị em Vân và Kiều (con đầu lòng của gia đình Vương viên ngoại) đều là những ả tố nga - những người con gái đẹp. Vẻ đẹp của hai nàng là vẻ đẹp thanh tao của mai, là sự trắng trong, tinh sạch của tuyết:
“Mai cốt cách tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười”
Bút pháp ước lệ cùng phép ẩn dụ đã gợi lên vẻ đẹp hài hoà, hoàn hảo cả về hình thức lẫn tâm hồn. Vẻ đẹp của hai nàng đều đến mức tuyệt mĩ mười phân vẹn mười nhưng mỗi người lại mang một vẻ riêng. Nguyễn Du đã lấy những gì đẹp đẽ nhất của thiên nhiên để miêu tả hai chị em. Thuý Kiều và Thuý Vân đều mang vẻ đẹp lí tưởng, theo khuôn mẫu và vượt lên trên khuôn mẫu.
Sau những câu thơ giới thiệu về hai chị em, ngòi bút Nguyễn Du lại có chiều hướng cụ thể hơn trong bức chân dung quý phái của Thuý Vân:
“Vân xem trang trọng khác vời,”
Hai chữ trang trọng trong câu thơ đã nói lên vẻ đẹp đài các, cao sang của Vân. Vẻ đẹp ấy của thiếu nữ được so sánh với những thứ cao đẹp trên đời:
“Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da”
Chân dung của Vân được miêu tả một cách khá toàn vẹn từ khuôn mặt, nét mày, làn da, mái tóc đến nụ cười, tiếng nói. Vân có khuôn mặt đầy đặn, phúc hậu như vầng trăng, có đôi lông mày sắc nét như con ngài, có miệng cười tươi thắm như hoa, giọng nói trong trẻo thốt ra từ hàm răng ngà ngọc và mái tóc của nàng bồng bềnh hơn mây, làn da của nàng trắng hơn tuyết, sắc đẹp của Vân sánh với những nét kiều diễm, sáng trong của những báu vật tinh khôi của đất trời. Tất cả toát lên vẻ đẹp trung hậu, êm dịu, đoan trang, quý phái. Vân đẹp hơn những gì mỹ lệ của thiên nhiên nhưng tạo sự hoà hợp, êm dịu: mây thua, tuyết nhường. Với vẻ đẹp như thế, Vân sẽ có một cuộc đời bình lặng, suôn sẻ và một tính cách điềm đạm. Qua bức chân dung này, Nguyễn Du đã gửi tới những thông điệp về tương lai, cuộc đời chính bởi vậy mà bức chân dung Thúy Vân là chân dung mang tính cách số phận.
Tả Vân thật kỹ, thật cụ thể song Nguyễn Du chỉ vẽ Kiều bằng những nét phác hoạ thông thoáng bởi ông không muốn là người thợ vẽ vụng về:
“Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn”
Sắc đẹp của Kiều được đặt trong sự so sánh với vẻ đẹp đoan trang, quý phái của Vân để thấy được sự hơn hẳn của Kiều về vẻ sắc sảo của tài năng trí tuệ, bởi cái mặn mà của nhan sắc. Không tả khuôn mặt, giọng nói, tiếng cười, làn da, mái tóc như Thuý Vân mà Nguyễn Du đã thật tài tình khi chọn đôi mắt Kiều để đặc tả bởi đôi mắt là cửa sổ tâm hồn, thể hiện phần tinh anh của tâm hồn và trí tuệ:
“Làn thu thủy nét xuân sơn,”
Câu thơ tả đôi mắt mà gợi lên bức tranh sơn thuỷ, diễm lệ. Bức tranh ấy có làn thu thủy - làn nước mùa thu, có nét xuân sơn - dáng núi mùa xuân. Cũng như khuôn mặt Kiều có đôi mắt trong sáng, long lanh, có đôi lông mày thanh tú mà khiến:
“Hoa ghen đua thắm liễu hờn kém xanh”
Vẻ đẹp của Kiều không chỉ như thiên nhiên mà còn vượt trội hơn cả thiên nhiên khiến hoa cũng phải ghen, liễu cũng phải hờn. Thiên nhiên không còn thua, nhường mà cau mày, bặm môi tức giận, mà đố kỵ hờn ghen. Nếu vẻ đẹp của Vân là những gì tinh khôi, trong trắng nhất của đất trời thì Kiều lại mang vẻ đẹp của nước non, của không gian mênh mông, của thời gian vô tận. Cái đẹp ấy làm cho nghiêng nước, đổ thành:
“Một hai nghiêng nước nghiêng thành,”
Nguyễn Du đã sử dụng những điển tích để cực tả Kiều với vẻ đẹp của trang giai nhân tuyệt thế. Và cũng chính vẻ đẹp không ai sánh bằng ấy như tiềm ẩn những phẩm chất bên trong cao quý là tài và tình rất đặc biệt:
“Pha nghề thi hoạ đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương”
Kiều có cả tài cầm - kì - thi - hoạ của những bậc văn nhân quân tử và tài nào cũng đến mức điêu luyện. Nàng giỏi về âm luật đến mức làu bậc. Cây đàn nàng chơi là cây hồ cẩm, tiếng đàn của nàng ăn đứt bất cứ nghệ sĩ nào và đã trở thành nghề riêng. Để cực tả cái tài của Kiều, Nguyễn Du đã sử dụng hàng loạt các từ ngữ ở mức độ tuyệt đối: “vốn sẵn, pha nghề, làu bậc và đủ mùi”. Không những giỏi ca hát, chơi đàn mà Kiều còn sáng tác nhạc nữa. Cung đàn nàng sáng tác là một thiên “Bạc mệnh”. Bản đàn ấy đã ghi lại tiếng lòng của một tâm hồn đa sầu đa cảm. Nguyễn Du cực tả tài năng của Kiều chính là ngợi ca cái tâm đặc biệt của nàng. Tài năng của Kiều vượt lên trên tất cả và là biểu hiện của những phẩm chất cao đẹp, trái tim trung hậu, nồng nhiệt, nghĩa tình, vị tha. Vẻ đẹp của Kiều là sự kết hợp của sắc - tài - tình và đạt đến mức siêu phàm, lí tưởng. Nhưng nhan sắc đến mức hoa ghen, liễu hờn để tạo hóa phải hờn ghen đố kị và tài hoa trí tuệ thiên bẩm làu bậc, đủ mùi cái tâm hồn đa sầu, đa cảm như tự dưng mà có của nàng khó tránh khỏi sự nghiệt ngã của định mệnh. Chính bởi Kiều quá toàn mỹ, hoàn thiện nên trong xã hội phong kiến kia khó có một chỗ đứng cho nàng. Và cung đàn “Bạc mệnh” nàng tự sáng tác như dự báo một cuộc đời hồng nhan bạc mệnh khó tránh khỏi của Kiều. Cuộc đời nàng rồi sẽ sóng gió, nổi chìm, truân chuyên. Cũng giống như bức chân dung Thúy Vân, bức chân dung Kiều là bức chân dung mang tính cách số phận.
Nguyễn Du hết lời ca ngợi Vân và Kiều mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười nhưng ngòi bút tác giả lại đậm nhạt khác nhau ở mỗi người. Vân chủ yếu đẹp ở ngoại hình còn Kiều là cái đẹp cả về tài năng, nhan sắc lẫn tâm hồn. Điều đó tạo nên vẻ đẹp khác nhau của hai người thiếu nữ và hé mở hai tính cách, dự báo hai cuộc đời khác nhau đang đón chờ hai ả tố nga. Hai bức vẽ chân dung của chị em Thuý Vân và Thuý Kiều đã cho thấy sự tài tình trong ngòi bút tinh tế của Nguyễn Du.
Kết thúc đoạn thợ là bốn câu lục bát miêu tả cuộc sống phong lưu khuôn phép, mẫu mực của hai chị em Kiều:
“Phong lưu rất mực hồng quần
Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê”
Hai người con gái họ Vương không chỉ có sắc - tài - tình mà còn có đức hạnh. Sống phong lưu đến mực hồng quần. Cả hai đều đã tới tuần cập kê - tới tuổi búi tóc, cài trâm nhưng vẫn sống trong cảnh:
“Êm đềm trướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai”
Hai câu thơ như che chở, bao bọc cho hai chị em, hai bông hoa vẫn còn phong nhụy trong cảnh êm đềm chưa một lần hương toả vì ai. Nguyễn Du đã buông mành, gạt tất cả mọi vẩn đục cho cuộc đời khỏi cuộc sống phong lưu của hai chị em để đề cao hơn đức hạnh của hai nàng.
Với cảm hứng nhân đạo và tài nghệ thơ, Nguyễn Du đã vẽ nên bức chân dung Thúy Vân, Thuý Kiều bằng những gì đẹp đẽ, mỹ lệ nhất. Hai bức tranh mỹ nhân bằng thơ đã thể hiện bút pháp ước lệ tượng trưng và các biện pháp tu từ trong ngòi bút tinh tế của đại thi hào dân tộc Nguyễn Du.
06/08/2024
Đoạn trích “Chị em Thúy Kiều” nằm trong tác phẩm "Truyện Kiều" của Nguyễn Du là một phần nổi bật của tác phẩm, không chỉ thể hiện vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều mà còn chứa đựng nhiều giá trị nhân văn sâu sắc. Nguyễn Du đã khéo léo sử dụng ngôn ngữ và hình ảnh để tôn vinh vẻ đẹp, phẩm chất của người phụ nữ và đồng thời gửi gắm nhiều thông điệp nhân văn cao đẹp. Dưới đây là phân tích chi tiết để làm nổi bật giá trị nhân văn của đoạn trích.
Nguyễn Du mở đầu bằng việc giới thiệu chung về hai chị em:
> Đầu lòng hai ả tố nga,
> Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân.
Sau đó, ông đi sâu vào miêu tả vẻ đẹp của Thúy Vân:
> Vân xem trang trọng khác vời,
> Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.
> Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
> Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.
Thúy Vân hiện lên với vẻ đẹp phúc hậu, đoan trang và hoàn hảo đến mức thiên nhiên cũng phải thua kém. Qua miêu tả này, Nguyễn Du không chỉ tôn vinh vẻ đẹp ngoại hình mà còn làm nổi bật sự dịu dàng, đức hạnh của Thúy Vân.
Tiếp theo, ông chuyển sang miêu tả Thúy Kiều:
> Kiều càng sắc sảo mặn mà,
> So bề tài sắc lại là phần hơn.
> Làn thu thủy, nét xuân sơn,
> Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.
> Một hai nghiêng nước nghiêng thành,
> Sắc đành đòi một, tài đành họa hai.
Thúy Kiều không chỉ đẹp mà còn tài hoa. Vẻ đẹp của Kiều được so sánh với những hình ảnh tự nhiên tuyệt mỹ, như làn nước mùa thu, nét núi mùa xuân. Tuy nhiên, chính vẻ đẹp và tài năng của Kiều đã khiến cho cuộc đời cô gặp nhiều bi kịch. Đây chính là sự đối lập mà Nguyễn Du muốn gửi gắm: vẻ đẹp hoàn mỹ thường đi kèm với số phận đầy trắc trở.
Nguyễn Du không chỉ tả vẻ đẹp ngoại hình mà còn tôn vinh tài năng, đức hạnh và tình cảm của hai chị em Thúy Kiều. Ông miêu tả Thúy Kiều với tài năng thiên bẩm về cầm, kỳ, thi, họa, điều này cho thấy sự trân trọng và ngưỡng mộ của ông đối với tài năng của người phụ nữ:
> Thông minh vốn sẵn tính trời,
> Pha nghề thi họa, đủ mùi ca ngâm.
> Cung thương làu bậc ngũ âm,
> Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Qua đó, Nguyễn Du muốn khẳng định rằng người phụ nữ không chỉ có giá trị ở vẻ đẹp bề ngoài mà còn ở tài năng, trí tuệ và tâm hồn. Đây là giá trị nhân văn cao đẹp, tôn vinh phẩm chất toàn diện của người phụ nữ.
Nguyễn Du cũng ngầm gửi gắm lời cảnh báo về số phận của những người phụ nữ tài sắc vẹn toàn. Chính vẻ đẹp và tài năng xuất chúng của Thúy Kiều đã khiến cô gặp nhiều đau khổ và bi kịch. Đây là một lời cảnh báo về sự ghen ghét, đố kỵ và những tai ương mà xã hội phong kiến có thể mang lại cho những người phụ nữ xuất chúng.
Cuối cùng, qua đoạn trích, Nguyễn Du thể hiện lòng thương cảm sâu sắc đối với số phận của Thúy Kiều và những người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Ông lên tiếng tố cáo những bất công, định kiến xã hội và mong muốn một xã hội công bằng, nơi mà vẻ đẹp và tài năng của người phụ nữ được trân trọng và bảo vệ.
Đoạn trích “Chị em Thúy Kiều” không chỉ là một bức tranh tuyệt đẹp về hai chị em Thúy Kiều mà còn là một thông điệp nhân văn sâu sắc mà Nguyễn Du muốn gửi gắm. Qua việc miêu tả vẻ đẹp, tài năng và số phận của Thúy Kiều và Thúy Vân, ông tôn vinh phẩm chất toàn diện của người phụ nữ và đồng thời lên tiếng cảnh báo về những bất công, định kiến xã hội. Đây chính là giá trị nhân văn cao đẹp mà Nguyễn Du đã gửi gắm trong tác phẩm "Truyện Kiều".
Nếu bạn muốn hỏi bài tập
Các câu hỏi của bạn luôn được giải đáp dưới 10 phút
CÂU HỎI LIÊN QUAN
8 giờ trước
8 giờ trước
Top thành viên trả lời