Điều quan trọng hơn cả là sau mỗi cách kết thúc, tác giả phải gieo vào lòng người đọc những nhận thức sâu sắc về quy luật đời sống và những dự cảm về tương lai, về cái đẹp tất yếu sẽ chiến thắng”.​ Bìn...

Trong văn học trung đại Việt Nam có một nhà văn đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó quên đó chính là Nguyễn Dữ với tập truyện nổi tiếng Truyền kì mạn lục. Trong tập truyện này, Chuyện người con gái Nam Xương được xem là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của ông. Tác phẩm không chỉ thành công ở giá trị nội dung mà còn ở nghệ thuật đặc sắc. Đặc biệt, điều quan trọng hơn cả là sau mỗi cách kết thúc, tác giả phải gieo vào lòng người đọc những nhận thức sâu sắc về quy luật đời sống và những dự cảm về tương lai, về cái đẹp tất yếu sẽ chiến thắng”. 
Trước hết, cần hiểu rõ “cách kết thúc” là gì? Cách kết thúc là hình thức kết thúc câu chuyện theo hướng khác nhau nhằm tạo ra sự đa dạng, phong phú cho các tác phẩm cùng chủ đề. Còn “quy luật đời sống” là những hiện tượng thường thấy trong cuộc sống hàng ngày như tình yêu thương, sự đố kị, ghen ghét… Và “cái đẹp tất yếu sẽ chiến thắng” tức là nói đến sức mạnh của chân lí, lẽ phải, của cái thiện, cái tốt đẹp luôn tồn tại vĩnh hằng trong cuộc sống. Như vậy, khi viết truyện, bên cạnh việc xây dựng cốt truyện hấp dẫn thì người sáng tác cũng cần chú ý tới cách kết thúc sao cho phù hợp với nội dung câu chuyện đồng thời gửi gắm thông điệp nhân sinh sâu sắc. Điều này đòi hỏi tài năng của người cầm bút.
Truyền kỳ mạn lục là tập truyện gồm 20 truyện ngắn viết bằng chữ Hán theo thể văn xuôi tự sự (có xen văn biền ngẫu và thơ ca). Đây là tác phẩm duy nhất của Nguyễn Dữ, được Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) phủ chính và góp lời bình. Tập truyện có lời tựa của danh sĩ Vũ Mạnh Nhã, được Nguyễn Thế Nghi (con trai Nguyễn Dữ) chép lại và lưu hành rộng rãi từ đầu thế kỉ XVI, đến nay vẫn còn nguyên giá trị.
Chuyện người con gái Nam Xương kể về cuộc đời đầy bi kịch của nàng Vũ Nương - người con gái nết na, đức hạnh nhưng bị chồng ruồng rẫy vì nghi oan thất tiết. Nàng đã nhảy xuống sông Hoàng Giang tự vẫn để chứng minh tấm lòng thủy chung trong trắng của mình. Sau khi hiểu lầm được hóa giải nơi trần gian thì nàng cũng không thể trở về đoàn tụ với gia đình nữa. Câu chuyện đã lên án xã hội phong kiến bất công, chà đạp số phận của người phụ nữ. Đồng thời, khẳng định niềm tin về đạo lý ở hiền gặp lành, ác giả ác báo.
Cách kết thúc thứ nhất: Vũ Nương trầm mình xuống bến Hoàng Giang tự vẫn. Khi Trương Sinh lập đàn giải oan, Vũ Nương hiện về giữa dòng sông ngồi trên chiếc kiệu hoa võng lọng rực rỡ, theo sau có đến năm mươi chiếc xe cờ tán, võng lọng, rực rỡ lạ thường, lúc ẩn, lúc hiện. Rồi trong chốc lát, bóng nàng loang loáng mờ nhạt dần mà biến đi mất. Kết thúc này gợi cho độc giả liên tưởng đến hình ảnh người phụ nữ xinh đẹp, dịu dàng, thùy mị, nết na nhưng bạc mệnh. Đó là sự thật phũ phàng đối với Vũ Nương. Nàng đã chết trong nỗi oan ức tày trời do chính người chồng mà nàng hết mực yêu thương gây nên. Cái chết ấy là biểu hiện cao nhất của tinh thần phản kháng, nàng muốn minh oan cho thanh danh của mình. Qua chi tiết này, Nguyễn Dữ đã tố cáo chế độ nam quyền tàn bạo, cổ hủ đã tước đoạt quyền sống, quyền hạnh phúc của người phụ nữ. Đồng thời, ông bày tỏ niềm cảm thương sâu sắc trước số phận bất hạnh của họ.
Cách kết thúc thứ hai: Vũ Nương hiện về giữa dòng sông ngồi trên chiếc kiệu hoa võng lọng rực rỡ, theo sau có đến năm mươi chiếc xe cờ tán, võng lọng, rực rỡ lạ thường, lúc ẩn, lúc hiện. Rồi trong chốc lát, bóng nàng loang loáng mờ nhạt dần mà biến đi mất. Kết thúc này mang tính chất hư ảo, siêu nhiên. Nó vừa thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân ta về sự công bằng, ai làm người ấy chịu, kẻ ác nhất định sẽ bị trừng phạt; đồng thời thể hiện khát vọng về một cuộc sống công bằng, bác ái, nơi cái thiện chiến thắng cái ác.
Như vậy, dù kết thúc theo cách nào thì nó đều thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc của Nguyễn Dữ. Ông trân trọng vẻ đẹp của người phụ nữ, bênh vực, bảo vệ họ khỏi những bất công, ngang trái. Đồng thời, ông cũng phê phán xã hội phong kiến thối nát, lạc hậu đã đẩy người phụ nữ vào bước đường cùng.
Có thể nói, Chuyện người con gái Nam Xương là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của Nguyễn Dữ. Truyện đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng bạn đọc bởi giá trị nhân đạo sâu sắc.