Đề: Anh/chị hãy viết bài văn (khoảng 600 chữ) so sánh hai đoạn văn bản để làm nổi bật hai nhân vật trong hai đoạn văn bản dưới đây ? "Bà lão ấy hờ con suốt một đêm. Bao giờ cũng vậy cứ hết đường đất...

Trong nền văn xuôi hiện thực đầu thế kỉ XX, Nam Cao và Thạch Lam là hai cây bút có phong cách khác biệt nhưng cùng gặp nhau ở sự quan tâm sâu sắc đến số phận những kiếp người nghèo khổ. Đoạn trích Một bữa no của Nam Cao và Nhà mẹ Lê của Thạch Lam đã để lại những nhân vật đáng nhớ: bà lão trong cảnh tuổi già tàn tạ, khốn khổ và mẹ Lê trong cảnh chật vật nuôi đàn con đông đúc. Qua hình tượng hai người mẹ ấy, người đọc cảm nhận rõ nét sức nặng của cuộc sống và tấm lòng nhân đạo của nhà văn.

Trước hết, cả hai nhân vật đều là hình ảnh tiêu biểu cho những người mẹ nghèo khổ trong xã hội cũ. Bà lão trong Một bữa no sống lay lắt nhờ đồng vốn ít ỏi, buôn bán còm cõi để nuôi thân và cháu. Cuộc đời bà thấm đẫm bi kịch: chồng mất sớm, con trai chết trẻ, con dâu bỏ đi, một mình nuôi cháu rồi lại phải bán cháu làm con nuôi để lấy chút tiền lo cải mả cho con. Tuổi già đè nặng lên đôi vai run rẩy, sức tàn lực kiệt, bà chẳng còn trông mong gì ngoài sự tồn tại mỏi mòn. Trong khi đó, mẹ Lê hiện lên với gánh nặng mười một đứa con thơ. Cuộc sống chen chúc trong túp lều rách nát, quanh năm vật lộn với đói rét. Ban ngày, bác đi làm thuê làm mướn, tối về lại lo cho đàn con nhỏ đói lả, tím tái vì lạnh. Cảnh gia đình quây quần bên nồi cơm nóng hiếm hoi trở thành giây phút hạnh phúc mong manh. Cả hai người mẹ đều đại diện cho những phận đời cùng cực, bế tắc trong xã hội cũ.

Tuy nhiên, giữa hai nhân vật cũng có những khác biệt nổi bật. Bà lão của Nam Cao mang vẻ u uất, bi thương, đầy xót xa. Cả đời bà gần như chỉ còn nỗi khổ và bóng tối, không chút hi vọng. Trong từng chi tiết, Nam Cao khắc họa sự tàn phá của đói nghèo và tuổi tác trên thể xác bà lão: chân tay run rẩy, hoa mắt, xương cốt đau nhức. Nhân vật hiện lên như minh chứng cho một kiếp người “tàn đời trong đói rét”. Trái lại, mẹ Lê của Thạch Lam dù nghèo khó, khổ cực nhưng vẫn ánh lên tình thương con, vẫn kiên cường bám lấy sự sống. Những hành động ôm con trong ổ rơm, chia nhau nồi cơm nóng cho thấy ánh sáng nhân ái le lói trong bóng tối. Hình tượng mẹ Lê vì thế mang màu sắc ấm áp, gợi nên lòng thương và niềm trân trọng đối với nghị lực, tình mẫu tử.

Về nghệ thuật, Nam Cao và Thạch Lam cũng có sự khác biệt rõ ràng. Nam Cao chú trọng phân tích tâm lí, khắc họa nỗi khổ đến tận cùng bằng giọng văn chua chát, dồn nén, tạo nên bức tranh hiện thực nặng nề, đầy ám ảnh. Trái lại, Thạch Lam lại thiên về bút pháp trữ tình, miêu tả nhẹ nhàng, giàu chất thơ. Ông không quá nhấn mạnh vào bi kịch mà để người đọc tự cảm nhận sự nghèo khổ xen lẫn hơi ấm tình cảm gia đình.

Từ sự so sánh ấy, có thể thấy cả hai nhà văn đều thành công khi khắc họa chân thực cuộc đời những người mẹ nghèo trong xã hội cũ. Nếu bà lão trong Một bữa no gợi sự xót xa, thương cảm cho số phận già nua, bất hạnh, thì mẹ Lê trong Nhà mẹ Lê lại gợi tình thương và niềm ngưỡng mộ đối với tấm lòng mẫu tử bền bỉ. Cả hai đều góp phần làm nổi bật giá trị nhân đạo của văn học hiện thực giai đoạn 1930 – 1945: lên tiếng cho những kiếp người bị bỏ quên, đồng thời khơi gợi trong lòng người đọc tình thương, sự đồng cảm.

Như vậy, qua hai nhân vật, ta thấy rõ bức tranh chân thực về kiếp sống của người nghèo: đói khổ, cơ cực, song vẫn le lói tình thương và nghị lực sống. Đây chính là điểm gặp gỡ nhân văn giữa Nam Cao và Thạch Lam – hai ngòi bút lớn của văn học Việt Nam hiện đại.