Sông núi nước Nam và Phò giá về kinh là hai tác phẩm tiêu biểu của nền văn học thời Lí - Trần. Nếu như Sông núi nước Nam khẳng định chủ quyền dân tộc, bộc lộ lòng yêu nước thì Phò giá về kinh lại thể hiện niềm tự hào, vui sướng trước chiến thắng vang dội của quân ta. Hai tác phẩm tuy có điểm chung nhưng cũng mang những nét riêng biệt độc đáo.
Trước hết, cả hai bài thơ đều được viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt ngắn gọn, hàm súc. Cả hai bài đều sử dụng giọng điệu đanh thép, mạnh mẽ để bày tỏ tình cảm, thái độ của mình. Đặc biệt, cả hai bài đều đề cập đến vấn đề chủ quyền dân tộc. Trong Sông núi nước Nam, tác giả đã khẳng định chắc chắn rằng Nam đế cư Nam địa, tất Nam nhân cứ; Nam quốc sơn hà Nam đế cư. Điều đó cho thấy ý thức về chủ quyền dân tộc của người xưa rất cao. Còn trong Phò giá về kinh, tác giả cũng nhắc lại lời tuyên bố hùng hồn của vua Quang Trung: Giao long hý thủy, Long điền tư giang. Câu thơ vừa có ý nghĩa miêu tả cảnh đoàn quân chiến thắng trở về, vừa thể hiện niềm tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước. Như vậy, cả hai bài thơ đều góp phần khẳng định chủ quyền dân tộc, bồi đắp thêm tinh thần yêu nước cho mỗi con người Việt Nam.
Tuy nhiên, bên cạnh những điểm giống nhau, hai bài thơ vẫn có những nét riêng biệt. Trước hết, Sông núi nước Nam ra đời trong thời kì chống Tống xâm lược, còn Phò giá về kinh ra đời sau khi quân ta đại thắng Mông Nguyên. Do đó, hai bài thơ có nội dung và giọng điệu khác nhau. Bài thơ Sông núi nước Nam thể hiện quyết tâm bảo vệ chủ quyền dân tộc, đánh đuổi kẻ thù xâm lược. Giọng điệu của bài thơ vô cùng đanh thép, mạnh mẽ: Nam quốc sơn hà Nam đế cư / Tiệt nhiên định phận tại thiên thư / Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm / Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư. Trái lại, bài thơ Phò giá về kinh lại thể hiện niềm vui mừng, phấn khởi trước chiến thắng vẻ vang của quân ta. Giọng điệu của bài thơ vì thế mà trở nên hân hoan, phấn chấn: Thái bình tu trí lực Vạn cổ thử giang san.
Thứ hai, Sông núi nước Nam được viết bằng chữ Hán, còn Phò giá về kinh được viết bằng chữ Nôm. Điều này cho thấy sự phát triển của văn học dân tộc, khi chữ Nôm dần thay thế chữ Hán, trở thành một công cụ hữu hiệu để sáng tạo văn chương.
Tóm lại, Sông núi nước Nam và Phò giá về kinh là hai bài thơ hay, giàu ý nghĩa. Tuy có những điểm giống nhau nhưng hai bài thơ cũng mang những nét riêng biệt độc đáo.