Cuộc đời mỗi con người là một chuỗi những khó khăn và thử thách. Để vượt qua được những sóng gió ấy, chúng ta không chỉ cần một tinh thần thép mà còn cần có cả sự lạc quan, yêu đời. Bởi vậy, ông cha ta đã gửi gắm bài học quý giá này qua câu tục ngữ “Dù đục dù trong, con sông vẫn chảy / Dù cao dù thấp, cây lá vẫn xanh”.
Câu tục ngữ sử dụng hình ảnh ẩn dụ quen thuộc để nhắc nhở con cháu về cách nhìn nhận cuộc sống. “Đục” và “trong” ở đây dùng để miêu tả đặc điểm của nước sông. Nước sông khi thì trong vắt, khi lại đục ngầu. Còn “cao”, “thấp” chính là hai tính chất của cây cối trên đất. Từ đó, ta có thể thấy rằng, hai vế của câu tục ngữ đều nói về quy luật tự nhiên. Dù hoàn cảnh có thay đổi như thế nào đi chăng nữa thì mọi vật vẫn sẽ tiếp tục sinh sôi, phát triển.
Từ việc liên hệ đến các hiện tượng tự nhiên, tác giả dân gian đã mở rộng ý nghĩa của câu tục ngữ để khuyên nhủ con người. Cuộc sống luôn tồn tại nhiều khó khăn, thử thách. Nhưng dù gặp phải tình huống tốt đẹp hay bất lợi, con người cũng cần giữ vững tinh thần lạc quan, đối mặt và vượt qua nó. Chỉ khi biết chấp nhận thực tế, chúng ta mới có thể bình tĩnh tìm cách giải quyết vấn đề.
Trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, nhân dân ta đã trải qua muôn vàn khó khăn, thử thách. Đó có thể là thiên tai, dịch bệnh hay giặc ngoại xâm. Thế nhưng, bằng lòng yêu nước cùng sự đoàn kết, chúng ta đã vượt qua tất cả. Đến ngày hôm nay, tinh thần ấy vẫn được giữ gìn và phát huy. Trong giai đoạn chống dịch Covid-19, dù gặp nhiều khó khăn do diễn biến phức tạp của virus corona, Đảng và Nhà nước vẫn luôn đưa ra những biện pháp phù hợp để bảo vệ sức khỏe của nhân dân. Các y bác sĩ tuyến đầu cũng sẵn sàng hi sinh hạnh phúc cá nhân để chữa trị cho bệnh nhân. Tất cả đều thể hiện tinh thần lạc quan, không lùi bước trước khó khăn.
Có thể khẳng định rằng, câu tục ngữ “Dù đục dù trong, con sông vẫn chảy / Dù cao dù thấp, cây lá vẫn xanh” là một lời răn dạy vô cùng đúng đắn. Chúng ta hãy coi mọi thử thách trong cuộc sống là cơ hội để rèn luyện bản thân. Như vậy, câu tục ngữ mới thực sự phát huy hết giá trị.