câu 1: Bài thơ được viết theo thể thơ tự do. Hình tượng nhân vật trữ tình trong bài thơ hiện lên với tư cách là một người con đang trò chuyện cùng mẹ mình. Bài thơ là lời của tác giả nói với mẹ về sự hối hận của mình vì đã để mẹ phải lo lắng, vất vả vì mùa màng thất thu trên cánh đồng.
câu 2: Hình ảnh người mẹ nông dân trong ba khổ thơ đầu mong ước điều gì khi bà khấn trời và sau đó sắm lễ lên chùa khấn Phật:
- Mong cho mưa thuận gió hòa để mùa màng bội thu.
- Mong cho những điều tốt đẹp sẽ đến với gia đình mình.
=> Người mẹ nông dân luôn sống lạc quan, tin vào một tương lai tươi sáng hơn.
câu 3: Nguyên nhân khiến người con trong tư cách một người làm thơ tỏ thái độ day dứt ở các khổ thơ 4, 5 và 6 vì:
+ Người con cảm thấy mình chưa xứng đáng với sự hi sinh của mẹ.
+ Người con cảm thấy mình chưa đủ tài năng để viết nên những tác phẩm hay về mẹ.
câu 4: Người làm thơ thường tự thấy thơ của mình hay nhưng trong bài thơ này thì ngược lại, tác giả đã tự phê bình chính mình qua những dòng thơ cuối cùng. Tác giả cảm thấy xấu hổ vì sự ích kỉ của bản thân, chỉ biết sống cho riêng mình mà quên đi công lao to lớn của cha mẹ.
câu 5: I. Hình ảnh người mẹ xuất hiện xuyên suốt bài thơ, trở thành hình tượng trung tâm để tác giả gửi gắm những tình cảm, suy tư của mình. Người mẹ được khắc họa qua nhiều phương diện khác nhau: lời cầu nguyện, hành động, cử chỉ,… Đó là người phụ nữ tần tảo, lam lũ, chịu thương chịu khó. Mẹ đã phải trải qua rất nhiều vất vả, lo toan để chăm sóc gia đình. Nhưng dù thế nào đi nữa, mẹ vẫn luôn giữ được sự bình tĩnh, kiên cường. Trước mọi biến cố của cuộc đời, mẹ vẫn luôn vững vàng, là chỗ dựa tinh thần cho con cái. Có thể thấy, hình ảnh người mẹ trong bài thơ “Tạ lỗi cánh đồng” là một biểu tượng đẹp đẽ về đức tính hy sinh, vị tha của người phụ nữ Việt Nam. II. Bài thơ Tạ lỗi cánh đồng của Nguyễn Trọng Tạo là một bài thơ hay và ý nghĩa. Bài thơ đã gợi lên trong lòng người đọc những suy nghĩ sâu sắc về mối quan hệ giữa thơ ca chân chính và hiện thực đời sống. Thơ ca chân chính là thứ thơ ca phản ánh chân thực, khách quan hiện thực đời sống. Nó không né tránh những mặt trái, những góc khuất của xã hội. Thơ ca chân chính giúp con người hiểu rõ hơn về cuộc sống, về bản thân mình. Hiện thực đời sống là nguồn cảm hứng vô tận cho sáng tạo nghệ thuật. Chỉ có những nhà thơ thật sự gắn bó với cuộc sống, thấu hiểu nỗi đau của nhân dân thì mới có thể viết nên những vần thơ chân thành, xúc động. Trong bài thơ Tạ lỗi cánh đồng, Nguyễn Trọng Tạo đã thể hiện rõ mối quan hệ giữa thơ ca chân chính và hiện thực đời sống. Tác giả đã tái hiện lại khung cảnh thiên nhiên, con người vùng quê nghèo khó, lam lũ. Những hình ảnh như “lúa vừa mới trổ đòng”, “nước ngập trắng đồng”, “nắng cháy da thịt”,… đều là những hình ảnh chân thực, gần gũi với cuộc sống của người nông dân. Qua những hình ảnh này, tác giả đã phơi bày hiện thực khốc liệt của chiến tranh, của thiên tai, của đói nghèo. Đồng thời, tác giả cũng thể hiện niềm xót xa, tiếc nuối trước những mất mát, đau thương mà người dân phải gánh chịu. Như vậy, có thể thấy rằng, thơ ca chân chính và hiện thực đời sống là hai yếu tố không thể tách rời. Thơ ca chân chính phải bắt nguồn từ hiện thực đời sống, phản ánh chân thực hiện thực đời sống. Ngược lại, hiện thực đời sống sẽ là nguồn cảm hứng vô tận cho sáng tạo nghệ thuật.