phân tích Bài thơ Hai chữ nước nhà - Tác giả tác phẩm (mới 2024)

Trần Tuấn Khải là một trong những gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ mới trước năm 1945. Ông có nhiều tác phẩm hay để lại tiếng vang lớn trong lòng bạn đọc, đặc biệt là bài thơ “Hai chữ nước nhà”. Bài thơ đã thể hiện được nỗi lòng đau xót của người con xa xứ với đất nước đang bị giặc xâm lăng.
Ngay từ nhan đề bài thơ đã cho thấy sự độc đáo, bởi nó không phải là một từ hay một danh từ chỉ sự vật mà lại là một cụm danh từ. Hai chữ nước nhà vừa mang ý nghĩa khái quát nhưng cũng rất cụ thể, vừa mang tính chất trữ tình chính luận. Hai chữ nước nhà gợi nhắc về tình yêu quê hương, đất nước sâu nặng và niềm thương nhớ quê hương khi phải sống nơi xa xứ.
Mở đầu bài thơ, tác giả đã khắc họa hình ảnh người cha già tóc bạc, thân hình gầy yếu dựa vào cái chèo để ngóng trông về quê hương, xứ mệnh:
Cha đã già rồi tuổi chắc không sống được bao lâu nữa nên luôn mong muốn mình sẽ làm tròn bổn phận đối với đất nước. Còn đứa con thì vẫn ở nơi xa xôi chưa thể về bên cạnh cha, cùng cha gánh vác trọng trách với non sông:
Đoạn thơ trên đã diễn tả tâm trạng cô đơn, buồn tủi của người con xa xứ thông qua các hình ảnh ẩn dụ như “cúi gằm mặt”, “nghe chất muối thấm dần từ đáy lòng”. Người con cảm nhận được vị mặn của biển cả, của hạt muối, của nỗi nhớ quê hương đang thấm trong máu thịt. Từ đó, ta cảm nhận được tình yêu quê hương tha thiết của nhân vật trữ tình trong bài thơ.
Tám câu thơ tiếp theo, tác giả đã tái hiện lại khung cảnh lịch sử đất nước ta thời xưa. Đó là khi thực dân Pháp xâm lược nước ta, chúng áp bức bóc lột nhân dân ta, gây ra hàng loạt tội ác khiến nhân dân rơi vào cảnh lầm than. Trong hoàn cảnh ấy, người con càng nhớ tới những chiến công oanh liệt trong lịch sử, nhớ tới những bậc anh hùng cứu quốc vong quốc trong bốn nghìn năm lịch sử của nước nhà.
Câu hỏi tu từ “Hỡi non sông ngàn cỏ cây” giống như lời tự vấn, đồng thời thể hiện sự lo lắng của người con trước cảnh nhân dân lầm than, tổ quốc gặp nguy biến. Khi đất nước gặp lâm nguy, biết bao nhiêu chàng trai đã lên đường ra trận, bỏ lại sau lưng gia đình, người thân. Họ ra đi với khí thế hừng hực, quyết tâm đánh đuổi kẻ thù xâm lược để đem lại hòa bình cho đất nước.
Bốn câu thơ cuối của bài thơ đã thể hiện được khát vọng cao cả, tốt đẹp của người con. Dù bản thân đang ở nơi xa xôi nhưng người con vẫn luôn hướng về đất mẹ thân yêu. Người con mong muốn mình sẽ trở thành một vị anh hùng, sẽ cầm lấy cây giáo, cây gươm hoặc cuốn giấy tờ để chống lại kẻ thù xâm lược. Tác giả còn sử dụng biện pháp nói quá khi so sánh “não nùng” bằng “muôn trùng Ocean”. Điều này nhằm nhấn mạnh nỗi nhớ quê hương da diết của người con khi phải sống nơi đất khách quê người.
Bài thơ “Hai chữ nước nhà” của Trần Tuấn Khải đã khơi gợi đúng nỗi niềm của rất nhiều người con xa xứ lúc bấy giờ. Qua đó, mỗi người cần biết ơn, trân trọng những gì mà ông cha ta đã hi sinh xương máu để giành lại nền độc lập, hòa bình cho Tổ quốc.