phân tích bài thơ mùa thu cho con của nguyễn hạ thu sương "Nắng mùa thu như ươm vàng rót mật Tiếng trống trường rộn rã bước chân vui Niềm hân hoan trong ánh mắt rạng ngời Con đến trường học bao điề...

Mùa Thu, cái mùa gợi lên cho người ta một cảm giác nhẹ nhàng, thư thái. Và cũng đã có không ít thi sĩ lấy “cảm hứng” từ Mùa Thu để viết nên những tuyệt tác thi ca bất hủ. Trong số đó, phải kể đến nhà thơ Nguyễn Khuyến với chùm thơ thu nổi tiếng. Nhưng có lẽ bài thơ “Câu cá mùa thu” lại mang những nét đặc sắc riêng biệt mà chỉ nó mới có thể có. Bài thơ là bức tranh phong cảnh mùa thu nơi làng quê Bắc Bộ. Đồng thời cũng bộc lộ những tâm sự thầm kín của nhà thơ về thế thời.
“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo
Tựa gối buông cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.”
Bài thơ được viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật với bố cục bốn phần: đề, thực, luận, kết. Ngay ở hai câu đầu tiên, tác giả đã khắc họa khung cảnh thiên nhiên mùa thu. Không giống với mùa thu trong “Thu hứng” đầy bi thương, buồn bã; hay mùa thu trong “Thu vịnh” với vẻ đẹp cao nhã, thanh lịch. Mùa thu trong “Câu cá mùa thu” hiện lên với vẻ đẹp bình dị, gần gũi. Khung cảnh thiên nhiên được mở rộng và ngày càng bao la hơn, rộng lớn hơn, từ ao thu đến bầu trời thu rồi đến đường thôn ngõ xóm. Tất cả đều bị chìm trong gam màu “xanh” dịu dàng, mát mẻ của mùa thu. Trên cái nền xanh tươi ấy là những biến chuyển nhẹ nhàng của mùa thu. Bức tranh thu được mở ra với khung cảnh nhỏ hẹp mang đậm dấu ấn làng quê Bắc Bộ với hình ảnh ao thu và chiếc thuyền câu. Ao thu là một hình ảnh quen thuộc ở nông thôn Bắc Bộ. Trước ao thu là hình ảnh chiếc thuyền câu bé tẻo teo đang trôi lẳng lặng trên mặt ao. Chiếc thuyền câu này cũng góp phần tạo nên khung cảnh nhỏ bé, xinh xắn của mùa thu. Hình ảnh sóng nước lăn tăn với lá vàng khiến chúng ta liên tưởng đến câu thơ của Đỗ Phủ:
“Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo”
Nhà thơ đã sử dụng bút pháp miêu tả chấm phá để tái hiện lại khung cảnh lúc bấy giờ. Tác giả chỉ vẽ một vài nét nhưng vẫn giúp người đọc hình dung ra cảnh sắc mùa thu. Đó là những cơn gió se lạnh thổi gợn sóng lăn tăn trên mặt ao, đẩy những chiếc lá vàng trên cành rơi xuống đất. Những cơn gió heo may cũng khiến đám mây trên trời đang lững lờ trôi. Cảnh làng quê trong trẻo, yên tĩnh khiến cho lòng người cảm thấy thư thái, dễ chịu. Ở đây, tác giả đã sử dụng thủ pháp chơi chữ “lơ lửng” để diễn tả trạng thái lửng lơ như suy nghĩ, như tâm trạng của con người. Nhà thơ dường như đang thả hồn mình vào thiên nhiên, hòa mình vào thiên nhiên. Khung cảnh thu tiếp tục được mở rộng ở hai câu thơ tiếp theo:
“Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.”
Bầu trời thu xanh ngắt khác hẳn với bầu trời mùa hè trong xanh, cao vời vợi. Màu xanh ấy vừa gợi lên vẻ đẹp của thiên nhiên lại vừa gợi ra cảm giác mát mẻ, thanh bình. Ngõ trúc quanh co cũng là một hình ảnh rất gần gũi, thân thuộc với làng quê Việt Nam. Con ngõ nhỏ ngoằn ngoèo dẫn sâu vào làng. Trong ngõ có tiếng chim kêu ríu rít, tiếng ếch nhái kêu văng vẳng. Tiếng chim hót, tiếng ếch kêu là âm thanh của sự sống thanh bình. Trong bức tranh thu ấy còn xuất hiện hình ảnh của con người. Nhân vật trữ tình trong bài thơ hiện lên với dáng vẻ trầm ngâm, suy tư. Ông đang ngồi bên cạnh chiếc thuyền câu, buông cần nhưng không hề chú ý đến việc câu cá. Cái tôi trữ tình ấy đang chăm chú quan sát, ngắm nhìn cảnh vật xung quanh. Tâm trí ông đang hướng đến những điều xa xôi, mơ hồ nào đó. Câu thơ cuối khép lại bài thơ nhưng lại mở ra một ý nghĩa mới. “Cá đâu đớp động dưới chân bèo” là câu hỏi tu từ khiến người đọc cảm nhận được sự mơ hồ, mông lung trong tâm trạng của tác giả. Có thể nhà thơ đang băn khoăn, trăn trở về một vấn đề nào đó. Cũng có thể ông đang suy tư, lo lắng về cuộc sống của người dân. Dù hiểu theo cách nào thì chúng ta cũng cảm nhận được sự tĩnh lặng, trầm buồn trong câu thơ.
Như vậy, bài thơ “Câu cá mùa thu” đã khắc họa khung cảnh thiên nhiên mùa thu vô cùng đẹp đẽ. Qua đó, ta còn cảm nhận được tâm trạng đau đớn, u sầu của tác giả.