Tình mẫu tử là một đề tài quen thuộc trong văn học Việt Nam, và đã có rất nhiều tác phẩm thành công về chủ đề này. Trong đó không thể không nhắc đến bài thơ “Con yêu mẹ” của Xuân Quỳnh. Bài thơ được viết theo thể thơ tự do, gồm 5 khổ thơ ngắn, mỗi câu chữ đều chất chứa bao tình cảm chân thành và sâu sắc của nhà thơ dành cho người mẹ kính yêu của mình.
Mở đầu bài thơ, Xuân Quỳnh đã khẳng định chắc nịch rằng:
“Con yêu mẹ bằng ông trời
Rộng lắm không bao giờ hết - Mẹ ơi!”
Tác giả so sánh tình yêu thương mà đứa con dành cho mẹ như là bầu trời rộng lớn, mênh mông, vô tận. Bầu trời ấy cao xa, rộng rãi, không có điểm dừng, cũng giống như tình yêu của đứa con dành cho mẹ vậy. Tình yêu ấy sẽ mãi vẹn nguyên, trường tồn cùng thời gian, dù sau này con trưởng thành thì vẫn luôn nhớ về mẹ.
Ở những câu thơ tiếp theo, tác giả đã liệt kê ra hàng loạt hình ảnh để miêu tả sự bao la, rộng lớn của tình yêu mẹ dành cho con:
“Con yêu mẹ bằng Hà Nội
Có phố phường, di tích ngày xưa cổ
Con yêu mẹ bằng trường học
Có thầy cô, bạn bè thật thân quý
Con yêu mẹ bằng con dế
Luôn ở bên mẹ, giữa buổi chiều em”.
Đó là những thứ gần gũi, gắn liền với cuộc sống hằng ngày của hai mẹ con. Đó là nơi mà mẹ đã sinh con ra, nuôi dưỡng con khôn lớn; là ngôi trường mà con đi học mỗi ngày, là những người bạn, người thầy đã dạy dỗ con nên người; hay đơn giản chỉ là chú dế mà con thích thú. Tất cả đều được Xuân Quỳnh khéo léo đưa vào trong từng câu thơ để diễn tả tình yêu thương của người mẹ dành cho con.
Đến khổ thơ cuối, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ để nhấn mạnh rằng tình yêu của con đối với mẹ là bất diệt, vĩnh cửu:
“Con yêu mẹ bằng ca dao, dân ca
Những câu mẹ hát: à ơi! Con ngủ...
Con yêu mẹ bằng vườn hoa lá
Đã tươi xanh vì lời ru của mẹ…
Mẹ là vòng tay ấm ôm con qua những ngày đông
Là dòng sông để con tắm mát trưa hè
Là bóng mát trên cao cho con nở bừng hoa hạnh phúc
Mẹ là lọn mía ngọt ngào
Là nải chuối, là quả ổi trái cây
Là tiếng đàn rộn rã
Vâng, tiếng đàn là lời ru của mẹ!”.
Từ những cái cụ thể, nhỏ bé, dần dần mở rộng ra là cả nền văn hóa dân tộc. Từ những câu tục ngữ, ca dao, dân ca, đến vườn hoa lá, rồi còn là mùa đông, là mùa hè, là nắng, là gió, là hạnh phúc, là tất cả mọi thứ. Mẹ chính là cội nguồn của hạnh phúc, là vòng tay ấm áp, là ánh sáng soi đường dẫn lối cho con.
Bài thơ “Con yêu mẹ” của nữ thi sĩ Xuân Quỳnh đã đem đến cho độc giả những cảm xúc thật bình dị nhưng đầy ý nghĩa về tình mẫu tử thiêng liêng.