phân tích và cảm nhận bài thơ mồ côi của tác giả tố hữu

Tố Hữu là một nhà thơ cách mạng tiêu biểu, trong các tác phẩm của ông, ta luôn bắt gặp chất "thơ" rất riêng, đó là sự kết hợp giữa trữ tình và chính trị, giữa chất nghệ sĩ và chiến sĩ. Trong đó, không thể không nhắc đến bài thơ Mồ côi được sáng tác năm 1939 khi Tố Hữu đang bị giam ở nhà lao Thừa Phủ - Huế. Bài thơ đã khắc họa hình ảnh người mẹ nghèo khổ, lam lũ, vất vả nuôi con nhưng lại phải chịu nỗi đau mất con.

Mở đầu bài thơ, Tố Hữu đã sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ để nhấn mạnh hoàn cảnh đáng thương của những đứa trẻ mồ côi:

"Cha mẹ chết hết rồi con ơi!
Mẹ thì đi lấy chồng trời ơi là trời!"

Câu thơ như tiếng nấc nghẹn ngào của một đứa trẻ mồ côi cha mẹ. Cha mẹ chết, em trở thành đứa trẻ bơ vơ, lạc lõng giữa dòng đời. Mẹ cũng bỏ em mà đi lấy chồng, để lại em một mình cô đơn, lẻ loi. Câu thơ chứa đựng nỗi buồn sâu sắc, thể hiện sự bất hạnh, tủi nhục của những đứa trẻ mồ côi.

Sau đó, Tố Hữu tiếp tục miêu tả cuộc sống cơ cực, thiếu thốn của những đứa trẻ mồ côi:

"Em ngồi nép bên thềm chùa
Ngó lên bàn thờ Phật
Bàn tay gầy guộc run run
Nhìn di ảnh mẹ hiền."

Em ngồi nép bên thềm chùa, nhìn lên bàn thờ Phật, nơi có di ảnh của mẹ. Em nhớ mẹ da diết, muốn được mẹ ôm ấp, vỗ về. Nhưng giờ đây, mẹ đã đi xa, chỉ còn lại em một mình cô đơn, lạc lõng. Hình ảnh "bàn tay gầy guộc run run" gợi lên sự già nua, yếu đuối của em. Em đã phải gánh chịu quá nhiều đau khổ, mất mát.

Bài thơ khép lại bằng lời ru của bà:

"Bà ru cháu ngủ ngon
Đêm nay bà nằm cạnh cháu
Sáng mai bà đưa cháu ra đồng
Để cháu chăn trâu giúp bà."

Lời ru của bà ấm áp, yêu thương, thể hiện tình yêu thương vô bờ bến của bà dành cho cháu. Bà sẽ thay mẹ chăm sóc, dạy dỗ cháu nên người. Lời ru ấy như một lời động viên, khích lệ em vượt qua khó khăn, thử thách.

Qua bài thơ Mồ côi, Tố Hữu đã khắc họa chân thực số phận bi thảm của những đứa trẻ mồ côi. Đó là những em bé tội nghiệp, đáng thương, phải chịu nhiều thiệt thòi, mất mát. Bài thơ cũng là lời tố cáo xã hội phong kiến tàn bạo đã đẩy những đứa trẻ vào cảnh ngộ khốn cùng.