Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi Đất Nước có trong những cái "ngày xửa ngày xưa..." mẹ thường hay kể Đât Nước bắt đâu với miêng trâu bây giờ bà ăn Đất Nước lớn lên khi dân mình biêt trông tre mà đánh...

Đất Nước là đề tài muôn thuở của thi ca Việt Nam. Đất Nước hiện ra qua nhiều góc nhìn và cảm xúc khác nhau. Có thể nói, mỗi bài thơ viết về Đất Nước đều mang đến cho chúng ta những cảm nhận mới mẻ. Trong chương trình Ngữ Văn lớp 12, chúng ta sẽ được tiếp cận hai bài thơ viết về Đất Nước rất đặc sắc của Nguyễn Khoa Điềm và Tạ Hữu Yên. Hai bài thơ này tuy cùng chung đề tài nhưng lại có cách khai thác riêng biệt. Điều đó tạo nên nét độc đáo và sức hấp dẫn riêng cho từng tác phẩm.
Nguyễn Khoa Điềm là một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu nước. Thơ ông giàu chất trí tuệ, suy tư, trăn trở về đất nước, con người Việt Nam. Bài thơ "Đất Nước" được trích từ trường ca Mặt đường khát vọng, là một trong những sáng tác tiêu biểu nhất của Nguyễn Khoa Điềm. Tác phẩm được hoàn thành ở chiến khu Trị Thiên năm 1971, in lần đầu năm 1974. Đoạn trích thuộc phần đầu chương V của trường ca. Nội dung chính của đoạn trích là cảm nhận về Đất Nước trong chiều dài của lịch sử và chiều sâu của văn hóa.
Tác giả đã mở rộng khái niệm Đất Nước theo quan điểm "Đất Nước của Nhân Dân". Từ đó, hình tượng Đất Nước hiện lên thật gần gũi, thân thiết. Đó là nơi sinh tồn của bao thế hệ người Việt Nam. Họ đã góp phần làm nên Đất Nước muôn đời.
Trong cảm nhận của Nguyễn Khoa Điềm, Đất Nước gắn liền với những câu chuyện cổ tích, thần thoại, truyền thuyết xa xưa. Những câu chuyện ấy đã nuôi dưỡng tâm hồn con người Việt Nam qua bao thế hệ. Chúng cũng phản ánh ước mơ ngàn đời của nhân dân về hạnh phúc, công lí. Vì vậy, Đất Nước là kết quả của quá trình lao động để dựng xây cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Đồng thời, nó cũng là sản phẩm của quá trình đấu tranh giữ gìn nền độc lập, chủ quyền dân tộc.
Bên cạnh đó, Đất Nước còn là nơi lưu giữ những phong tục, tập quán, lối sống tốt đẹp của dân tộc. Nó được hun đúc từ những điều bình dị, nhỏ bé trong cuộc sống hàng ngày như miếng trầu bà ăn, thói quen bới tóc sau đầu của mẹ, cái kèo, cái cột trong ngôi nhà,... Tất cả những điều đó đã làm nên bản sắc văn hóa Việt Nam.
Như vậy, Đất Nước là sự kết tinh công sức, trí tuệ của nhiều thế hệ người Việt Nam. Nó là cội nguồn của mọi giá trị vật chất và tinh thần. Chính vì vậy, mỗi cá nhân cần có ý thức bảo vệ và phát huy những giá trị cao quý ấy.
Bài thơ "Đất Nước" của Nguyễn Khoa Điềm đã mang đến cho bạn đọc những cảm nhận mới mẻ về Đất Nước. Tác giả đã khẳng định vai trò to lớn của nhân dân trong việc kiến tạo và bảo vệ Đất Nước. Đây là một quan điểm tiến bộ, phù hợp với xu hướng phát triển của thời đại.
Khác với Nguyễn Khoa Điềm, Tạ Hữu Yên lại chọn thể thơ lục bát để bày tỏ tình cảm của mình đối với Đất Nước. Ông là một nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ. Các sáng tác của ông thường giản dị, mộc mạc nhưng chan chứa tình cảm. Bài thơ "Đất Nước Tôi" được sáng tác vào tháng 9/2000, in trong tuyển tập "Tuyển tập Tạ Hữu Yên", NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2006.
Mở đầu bài thơ, tác giả đã bộc lộ trực tiếp tình cảm của mình dành cho Đất Nước. Đó là niềm tự hào, yêu mến trước vẻ đẹp của thiên nhiên, con người Việt Nam. Tiếp đó, tác giả nhắc lại những hi sinh, mất mát của nhân dân trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Họ đã cống hiến hết mình cho Tổ Quốc, thậm chí phải đánh đổi bằng máu xương. Nhưng dù khó khăn, gian khổ đến đâu, họ vẫn kiên cường chiến đấu, giành lại độc lập, tự do cho dân tộc.
Cuối cùng, tác giả khẳng định tình yêu quê hương, đất nước sẽ mãi là hành trang theo bước chân mỗi người trên mọi chặng đường đời. Tình cảm ấy sẽ giúp chúng ta vượt qua mọi thử thách, gian nan.
Qua bài thơ, Tạ Hữu Yên muốn gửi gắm thông điệp về lòng biết ơn đối với những người đã hy sinh cho Tổ Quốc. Đồng thời, ông cũng mong muốn thế hệ trẻ hôm nay luôn ghi nhớ công lao của cha ông, tiếp nối truyền thống yêu nước của dân tộc.
Hai bài thơ "Đất Nước" của Nguyễn Khoa Điềm và "Đất Nước Tôi" của Tạ Hữu Yên đều thể hiện tình yêu quê hương, đất nước tha thiết. Tuy nhiên, mỗi bài thơ lại có cách khai thác riêng biệt. Nếu Nguyễn Khoa Điềm tập trung vào việc khẳng định vai trò của nhân dân trong việc kiến tạo và bảo vệ Đất Nước thì Tạ Hữu Yên lại nhấn mạnh những hi sinh, mất mát của nhân dân trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Cả hai bài thơ đều có giá trị nghệ thuật cao, góp phần làm phong phú thêm kho tàng thơ ca Việt Nam.