Đoạn thơ đã thể hiện được những cung bậc cảm xúc khác nhau trong tâm trạng của người lữ khách khi đứng trước cảnh thiên nhiên hùng vĩ, tráng lệ nhưng cũng rất đỗi nên thơ ở đèo Ngang. Đó là sự ngạc nhiên, ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của nơi đây; đó còn là nỗi buồn man mác khi nhớ về quê hương và cuối cùng là niềm vui, sự tự hào trước vẻ đẹp của non sông đất nước mình. Trước hết, ta thấy được một tâm hồn nhạy cảm, tinh tế của tác giả trước cảnh sắc thiên nhiên. Đứng trước khung cảnh bao la, bát ngát của đèo Ngang vào lúc xế chiều, nữ sĩ bỗng trào dâng cảm xúc bâng khuâng, xao xuyến. Từ "bóng xế" gợi cho ta nghĩ đến một điều gì đó tàn lụi, mất đi. Và quả thật như vậy, bóng hoàng hôn đã nhuốm màu lên thời gian, không gian và cả con người nơi đây. Cảnh vật thiên nhiên dường như hòa quyện làm một, tạo nên một bức tranh sơn thủy hữu tình mà vẫn đượm buồn. Không chỉ vậy, ta còn thấy được một tâm trạng cô đơn, rợn ngợp trước trời, non, nước bao la. Câu hỏi tu từ "Con quốc quốc, thương con quốc quốc" đã phần nào bộc lộ tâm trạng ấy. Tiếng kêu "quốc quốc" phải chăng chính là tiếng lòng của nữ thi sĩ đang thổn thức? Sự lặp lại hai tiếng "tha nhật" càng khiến cho lời thơ thêm da diết, thấm đẫm tâm trạng. Nữ sĩ không chỉ buồn mà còn cô đơn khi nơi phủ Sơn Đòng này chỉ có một mình bà. Chính vì thế, bà đã tìm đến sự đồng điệu của cỏ cây, hoa lá để giãi bày tâm sự. Hình ảnh "cỏ cây chen đá, lá chen hoa" mang nặng tính chất ước lệ, tượng trưng nhưng cũng khắc họa được vẻ đẹp hoang sơ, dị kì của đèo Ngang. Tuy nhiên, ý nghĩa sâu sắc của câu thơ không nằm ở nghĩa tả thực mà nó còn mang nghĩa biểu tượng. "Cỏ cây", "đá", "lá", "hoa" vốn là những sự vật nhỏ bé nhưng sức sống của chúng vẫn mãnh liệt, vẫn chen chúc nhau mọc lên. Nó như ẩn dụ cho con người Việt Nam tuy nhỏ bé nhưng luôn giàu ý chí, nghị lực, kiên cường, bất khuất vươn lên mọi khó khăn, nghịch cảnh để tồn tại và phát triển. Như vậy, bằng việc sử dụng kết hợp các biện pháp nghệ thuật đặc sắc, nhà thơ đã vẽ ra bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, tráng lệ nhưng hoang sơ, đìu hiu. Đồng thời, thể hiện rõ tâm trạng của mình trước cảnh vật nơi đây.