trình bày về việc vay mượn cải biến sáng tạo trong một tác phẩm về người con gái Nam sương

Trong văn học trung đại, bên cạnh những yếu tố truyền thống thì còn có sự xuất hiện của các yếu tố mới lạ, độc đáo được gọi là "yếu tố dân gian". Yếu tố này đã làm nên nét đặc sắc cho nhiều tác phẩm văn chương thời kì này và Truyện Kiều cũng không phải ngoại lệ. Trong đó, đoạn trích "Chị em Thúy Kiều" chính là minh chứng tiêu biểu nhất cho điều này.

Trước hết, ta cần hiểu thế nào là "yếu tố dân gian"? Đó là những chi tiết, hình ảnh, mô típ... mang tính chất dân gian, được sử dụng trong tác phẩm văn học. Chúng thường bắt nguồn từ kho tàng truyện cổ tích, ca dao, dân ca, tục ngữ hay phong tục tập quán,... Nhờ vậy mà tác phẩm trở nên gần gũi với đời sống hơn, đồng thời thể hiện tài năng sáng tạo của nhà văn.

Đoạn trích "Chị em Thúy Kiều" nằm ở phần mở đầu của tác phẩm - "Gặp gỡ và đính ước", giới thiệu gia cảnh của hai nhân vật chính. Ở đây, Nguyễn Du đã vận dụng thành công nhiều yếu tố dân gian để khắc họa vẻ đẹp của chị em Thúy Kiều. Trước tiên, ông dùng điển cố "thu thủy" và "xuân sơn" để miêu tả đôi mắt của nàng Kiều:

"Làn thu thủy nét xuân sơn."

Thu thủy tức nước mùa thu, ẩn dụ cho đôi mắt trong xanh như làn nước mùa thu. Xuân sơn nghĩa là dáng núi mùa xuân, gợi tả đôi lông mày thanh tú trên gương mặt trẻ trung. Chỉ bằng vài câu thơ ngắn gọn, Nguyễn Du đã vẽ nên bức chân dung tuyệt mĩ của Thúy Kiều. Không chỉ dừng lại ở đó, thi hào còn khéo léo đưa vào tác phẩm những câu ca dao quen thuộc nhằm so sánh nhan sắc của nàng:

"Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh."

Câu thơ khiến ta liên tưởng đến lời nhận xét về vẻ đẹp của thiếu nữ trong bài ca dao xưa:

"Mặt em vuông tựa chữ điền
Da em thì trắng áo em mặc ngoài
Em xinh em đứng hàng gai
Một bước lên xuống thiên tai bỗng lòng."

Tiếp theo, khi nói về Thúy Vân, Nguyễn Du đã vận dụng thành công mô típ "mai cốt cách, tuyết tinh thần":

"Mai cốt cách tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười."

Đây vốn là câu thành ngữ quen thuộc trong dân gian, ý chỉ vẻ đẹp mảnh mai, trong trắng như cây mai, tâm hồn trong sạch như tuyết. Qua đó, chúng ta thấy được sự trân trọng của nhà thơ đối với vẻ đẹp tự nhiên, thuần khiết của người phụ nữ. Cuối cùng, để kết thúc đoạn trích, Nguyễn Du đã sử dụng điển cố "Hàn Dũ" nhằm khẳng định tài năng của cả hai chị em:

"Thông minh vốn sẵn tính trời
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm
Cung thương làu bậc ngũ âm
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương."

Theo sách "Thánh Thán diễn nghĩa", Hàn Dũ là vị quan nổi tiếng thời Đường, tuy có tài nhưng bị vua Đường Hiến Tông coi thường vì không chịu xu nịnh. Câu thơ "Hàn Dũ chẳng xứng" ám chỉ rằng tài năng của chị em Thúy Kiều vượt xa vị quan này. Như vậy, thông qua biện pháp tu từ này, Nguyễn Du muốn đề cao tài năng hiếm có của hai cô gái họ Vương.

Nhờ vận dụng linh hoạt các yếu tố dân gian, Nguyễn Du đã khắc họa thành công vẻ đẹp của chị em Thúy Kiều. Đồng thời, nó góp phần nâng tầm giá trị cho tác phẩm, giúp Truyện Kiều trở nên gần gũi với đời sống nhân dân lao động.