phân tích nhân vật bà trong bài thơ tiếng gà trưa

Xuân Quỳnh là một nhà thơ nữ tiêu biểu của nền văn học Việt Nam. Thơ của bà thường viết về những tình cảm gần gũi, bình dị trong đời sống gia đình và gợi nhắc những kỷ niệm tuổi thơ êm đềm. "Tiếng gà trưa" là một bài thơ như vậy. Tác phẩm được viết vào thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ thể hiện tình yêu thương tổ quốc, quê hương trong đó nổi bật nhất là hình ảnh người bà với những đức tính cao đẹp.

Bài thơ mở ra bằng khung cảnh làng quê thanh bình, yên ả. Trên con đường hành quân xa, người cháu bỗng nghe thấy tiếng gà nhảy ổ quen thuộc:

"Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
"Cục... cục tác cục ta"
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ."

Giữa không gian vắng lặng, tiếng gà vang lên làm xao động cả đất trời. Tiếng gà ấy đã đánh thức những kỉ niệm tuổi thơ tưởng chừng như đã bị vùi lấp trong tâm trí người lính trẻ. Nó khiến cho "nắng trưa" phải "xao động", khiến cho đôi chân đang mỏi mệt phải "đỡ mỏi". Không chỉ vậy, nó còn "gọi về" những kí ức tưởng chừng đã ngủ quên từ lâu.

Những câu thơ tiếp theo, người đọc đã được trở về với miền kí ức tuổi thơ ấy. Đó là hình ảnh đàn gà con đông đúc, líu ríu đi theo gà mái mẹ đi tìm mồi. Là sự bất ngờ, ngạc nhiên khi chú gà trống choai muốn trổ giọng gáy nhưng lại yếu ớt thành tiếng "cục tác". Hay là tiếng mắng yêu đầy hiền lành, dịu dàng của bà khi gà đẻ mà không đúng ổ. Tất cả đều rất giản dị, mộc mạc nhưng lại thân thương đến lạ.

"Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng."

Trong đoạn thơ này, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ kết hợp với phép liệt kê để miêu tả vẻ ngoài của hai chị em gà mái mơ, mái vàng. Hình ảnh những quả trứng hồng hiện lên thật đẹp đẽ, sinh động dưới ngòi bút tài hoa của Xuân Quỳnh.

Nhưng có lẽ, điều khiến người đọc ấn tượng hơn cả chính là tấm lòng yêu thương, chăm sóc của người bà dành cho đàn gà. Bà luôn quan tâm, lo lắng cho chúng mỗi ngày:

"Bà lo đàn gà toi
Khi gió mùa rét tới
Bà lo đàn gà chết
Giá tuyết xuống giữa mùa
Hàng xóm hai mắt thâm quầng
Chẳng ai ra giúp bà."

Điệp từ "lo" được lặp lại nhiều lần nhằm nhấn mạnh nỗi niềm trăn trở, suy tư của bà trước những biến cố của thiên nhiên. Bởi bà biết rằng đàn gà chính là nguồn kinh tế chủ yếu của gia đình. Đặc biệt, khổ thơ cuối cùng đã bộc lộ rõ nét hơn nữa tình yêu thương bao la của người bà dành cho đứa cháu nhỏ của mình:

"Vì chẳng còn ông bà
Nên cháu phải xông pha
Nơi đạn bay vèo vèo
Để nuôi bộ đội ta."

Bởi vì ông bà già yếu nên mới gửi cháu lên chiến khu để mong cháu được học hành tử tế và có tương lai tươi sáng hơn. Nhưng dù ở đâu, hoàn cảnh thế nào thì bà vẫn luôn dõi theo, lo lắng cho cháu. Tình cảm bà cháu thật thiêng liêng, đáng trân trọng.

Có thể nói, qua đoạn trích trên, người đọc đã cảm nhận được tình yêu thương sâu sắc của người bà dành cho đứa cháu nhỏ của mình. Đồng thời, tác phẩm cũng thể hiện tình yêu quê hương, đất nước của người lính trẻ.