Mình về thành thị xa xôi Nhà cao, còn thấy núi đồi nữa chăng? Phố đông, còn nhớ bản làng Sáng đèn, còn nhớ mảnh trăng giữa rừng? Mình đi, ta hỏi thăm chừng Bao giờ Việt Bắc tưng bừng thêm vui? -...

Tố Hữu là một trong những lá cờ đầu của nền văn nghệ cách mạng Việt Nam. Thơ ông mang đậm tính sử thi, chủ yếu khai thác đề tài lớn của lịch sử dân tộc và đời sống cách mạng với niềm tự hào to lớn của người chiến sĩ cách mạng. Bài thơ "Việt Bắc" được coi là đỉnh cao của thơ Tố Hữu cũng như thơ kháng chiến chống Pháp. Đoạn trích trên nằm ở phần mở đầu bài thơ, thể hiện tình cảm lưu luyến của kẻ ở người đi khi cuộc chia tay đã đến gần. Bốn câu thơ đầu là lời hỏi thầm của người ra đi: Mình về mình có nhớ ta/Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng/Mình về mình có nhớ không/Nhìn cây nhớ núi nhìn sông nhớ nguồn? Điệp từ "mình" kết hợp với các số từ "mười lăm năm", "bao nhiêu" nhấn mạnh thời gian gắn bó lâu dài, nghĩa tình sâu nặng. Câu hỏi tu từ "Mình về mình có nhớ không?" vang lên da diết, khắc khoải, gợi nỗi băn khoăn, lo lắng của người ở lại. Người ở lại sợ rằng khi trở về thành thị phồn hoa, người ra đi sẽ quên mất những kỉ niệm đẹp đẽ, ấm áp của mười lăm năm kháng chiến gian khổ mà anh hùng. Hai câu thơ tiếp theo là lời đáp của người ra đi: "Tiếng ai tha thiết bên cồn/Bâng khuâng trong dạ bồn chồn bước đi". Tiếng ai ở đây chính là tiếng lòng của người ra đi. Đó là sự bâng khuâng, xao xuyến, bồi hồi trước giờ phút chia tay. Bước đi của họ bồn chồn, không muốn rời xa. Tám câu thơ cuối là lời nhắn nhủ của người ở lại: Áo chàm đưa buổi phân li/Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.../Đường về, đây đó gần thôi /Hôm nay rời bản về nơi thị thành/Nhà cao, chẳng khuất non xanh/Phố đông, càng giục chân nhanh bước đường./Ngày mai về lại thôn hương/Rừng xưa núi cũ yêu thương lại về/Ngày mai rộn rã sơn khê/Cửa nhà tranh thấp mái lá chênh vênh/Đàn em thơ nở nụ cười tròn mắt nhìn/Chào cụ già tóc bạc phơ/Chào du kích vai áo nẹp vàng/Chào cô em gái trẩy hội vươn ngang lưng đồi/. Những hình ảnh quen thuộc của vùng chiến khu Việt Bắc được nhắc lại: màu áo chàm giản dị, mộc mạc; cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, nên thơ; con người cần cù, chịu khó, giàu tình cảm. Tất cả đều gợi lên nỗi nhớ da diết, khôn nguôi. Lời nhắn nhủ của người ở lại vừa ân cần, dịu dàng, vừa tha thiết, sâu lắng. Họ mong muốn người ra đi hãy luôn ghi nhớ những kỉ niệm đẹp đẽ, đáng quý của mười lăm năm kháng chiến gian khổ mà anh hùng.