Phân tích bài thơ " Tự Trào " của Nguyễn Khuyến: Cũng chẳng giàu mà cũng chẳng sang Chẳng gầy chẳng béo, chỉ làng nhàng Cờ đương dở cuộc không còn nước Bạc chửa thâu canh đã chạy làng Mở miệng nói...

Nguyễn Khuyến là một nhà thơ lớn của nền văn học trung đại Việt Nam. Ông có rất nhiều tác phẩm hay viết về cảnh làng quê và tình yêu với quê hương đất nước. Một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất phải kể đến Tự trào I. Tác phẩm thể hiện được tâm trạng của ông khi sống ở quê nhà nhưng làm quan dưới thời Pháp thuộc. Mở đầu bài thơ tác giả viết: Cũng chẳng ra người sâu rộng biết đâu Chẳng gầy chẳng béo vừa vừa thôi Cũng là lời than thở của chính bản thân tác giả. Ông nhận thấy rằng mình không quá mập cũng không quá ốm, chỉ ở mức bình thường. Nhưng câu thơ này còn mang hàm ý khác đó là việc ông đang tự cười chính bản thân mình. Ông cảm thấy bản thân mình không quá giỏi giang, tài năng xuất chúng như những người khác. Mà chỉ ở mức tầm thường, bình bình mà thôi. Ở hai câu thực tiếp theo, tác giả viết: Cờ đương dở cuộc không còn nước Bạc chưa thâu canh đã chạy làng Hai câu thơ này gợi nhắc tới trò chơi tổ tôm, tam cúc ngày xưa. Khi chơi tam cúc thì sẽ ăn tới canh, còn chơi tổ tôm thì sẽ ăn tới cước. Nhưng ở đây tác giả sử dụng từ chạy làng tức là không ăn được con nào cả. Điều này cho thấy ông là người ham mê các thú vui trên đời. Nhưng vì bận bịu công việc nên không có thời gian để chơi. Hay cũng có thể hiểu rằng ông vốn dĩ không thích những thứ đó, chỉ là đang tự bịa ra để tự cười chính bản thân mình mà thôi. Sang đến hai câu luận ta thấy được sự đối lập giữa danh lợi và nhân cách của tác giả: Thế cũng bia xanh, cũng bảng vàng Sô cô lẳng lơ, cứ bắt chàng Hai câu thơ này thể hiện thái độ châm biếm của tác giả trước những kẻ hám danh lợi. Những kẻ ấy sẵn sàng dùng mọi thủ đoạn để đạt được mục đích của mình. Còn đối với tác giả, dù có được khen ngợi, được vinh danh bao nhiêu lần đi chăng nữa thì ông vẫn giữ nguyên nhân cách của mình. Đó là điều đáng quý mà không phải ai cũng làm được. Kết thúc bài thơ, tác giả viết: Nghĩ mình lại gớm cho mình nhỉ? Sao vô duyên, sao bạc phận thay! Hai câu thơ cuối thể hiện rõ nét phong cách thơ của Nguyễn Khuyến. Đó là sự hóm hỉnh, hài hước nhưng ẩn chứa bên trong là nỗi buồn và sự chán nản trước cuộc sống hiện tại. Ông cảm thấy mình thật vô duyên, thật bạc phận khi không thể giúp ích gì cho dân cho nước. Qua bài thơ Tự trào I, tác giả đã bộc lộ tâm trạng của mình khi sống ở quê nhà nhưng làm quan dưới thời Pháp thuộc. Đó là sự chán nản, bất lực trước hoàn cảnh xã hội lúc bấy giờ. Đồng thời qua đây ta cũng thấy được tính cách khiêm tốn, giản dị của tác giả.